Η Ρόκκα της Λένας…
Στον Ελαφότοπο Ζαγορίου, η ζωή έχει αποκτήσει ξεχωριστή σημασία για την Λένα, τον Κώστα και τον Λάκη. Εύκολα μπορεί να τους ζηλέψει κανείς, αν και δεν ζουν στη χώρα της ανέφελης ευτυχίας. Δεν είναι ούτε νέο-χίπηδες, ούτε νέοι Ροβινσώνες, αλλά νέοι αγρότες, που ξεκινάνε το χάραμα για το ανηφορικό τους σεργιάνι και μόλις σκοτεινιάσει γυρνάνε πίσω κουβαλώντας δώρα, αρωματισμένα με τις μυρωδιές της γης.
Είτε το χωριό το πεις Ελαφότοπο είτε Τσερβάρι (όπως λεγόταν παλιά), είναι το ίδιο πράγμα. Χτισμένο στα 1.100 μέτρα, κοντά στα νότια κράσπεδα της χαράδρας του Βίκου, το σημερινό χωριό μοιάζει πολύ ήσυχο σε σχέση με το κεφαλοχώρι του παρελθόντος.
Εκεί, βρίσκεται η Ρόκκα, ένας αγροτουριστικός ξενώνας ιδανικός για όσους ψάχνουν περισσότερα από μια απλή διαμονή. Πρόκειται, για ένα αρχοντικό του 1873, κλασσικό δείγμα παραδοσιακής ζαγορίσιας αρχιτεκτονικής, με θέα τον κάμπο των Σουδενών (Πεδινών).
Πίσω από το εγχείρημα, βρίσκονται τρία νέα παιδιά, η Λένα, ο Κώστας και ο Λάκης. Και όπως οι ίδιοι μας λένε: «Η Ρόκκα δεν είναι απλά, άλλος ένας όμορφος ξενώνας στο Ζαγόρι, είναι το σπίτι μας που με χαρά, σας υποδεχόμαστε για να μοιραστούμε την καθημερινότητα μας, μαζί σας». Ο ξενώνας, αποτελείται από πέντε δωμάτια, πλήρως ανακαινισμένα, με απλή παραδοσιακή διακόσμηση. Δύο από τα δωμάτια, διαθέτουν τζάκι και όλα τους λουτρό και χαλέ. Στη Ρόκκα, μπορεί να μην βρείτε πολυτελείς παροχές, αλλά σίγουρα θα βιώσετε μια φιλοξενία πολυτελείας.
Ακολουθήστε μας!
Η καθημερινότητα στη Ρόκκα, κρύβει πολλές εκπλήξεις για τους ανήσυχους επισκέπτες! Εδώ, η μέρα πάντα ξεκινάει με ένα καλό πρωινό, που θα σας ετοιμάσει η Λένα με τα χεράκια της. Και περιλαμβάνει γάλα ημέρας, τυράκια φρέσκα, ομελέτες, χειροποίητες μαρμελάδες, σπιτικό βούτυρο και γιαούρτι. Από εκεί και πέρα, δεν έχει κανείς παρά να διαλέξει ποιον οικοδεσπότη θα ακολουθήσει.
Γιατί οι δουλειές, έχουν μοιραστεί και καθημερινά τα τρία παιδιά πηγαίνουν στο πόστο τους. «Οι συνεργασίες μόνο έτσι μπορούν να ανθίσουν, όταν κάποιος κάνει αυτό που του αρέσει», σημειώνει η Λένα. Έτσι, όποιος ακολουθήσει τον Κώστα που ασχολείται με την κτηνοτροφία, θα έχει περίπατο μέχρι το κοπάδι, άρμεγμα, τάισμα και βοσκή ζώων του στάβλου.
Να αναφέρουμε ότι ο στάβλος βρίσκεται στα 4 χλμ. περίπου, από τον ξενώνα και το κοπάδι τους, αποτελείται από 400 πρόβατα. Η Λένα, καλλιεργεί την γη, φακές, ρεβίθια και μαζεύει τα λαχανικά. Τον Λάκη, ανάλογα με τις απαιτήσεις της εποχής, μπορείτε να τον ακολουθήσετε στη σπορά του σιταριού, στο θερισμό της φακής και στη συγκομιδή των σιτηρών για τα ζώα.
Η μαμά Κατίνα
Τέλος, όλα τα δώρα της ζαγορίσιας γης φτάνουν στην κουζίνα της Ρόκκας. Εκεί, κουμάντο κάνει η κυρία Κατίνα, που με περίσσιο μεράκι, φροντίζει να γευτείτε γνήσιες παραδοσιακές συνταγές του τόπου.
Έτσι όσοι θέλουν να «κινηθούν» εντός τού ξενώνα μπορούν να βοηθήσουν στην παραγωγή των φαγητών. Εδώ μπορείτε να χτυπήσετε το γάλα να γίνει βούτυρο, να ζυμώσετε το ψωμί, να φτιάξετε γιαούρτι, τυρί ή μυζήθρα, να τσιγαρίσετε καβουρμά από πρόβειο κρέας, να φτιάξετε τραχανά από πρόβειο γάλα και στάρι ολικής αλέσεως. Βέβαια, δίπλα στην μαμά Κατίνα θα μάθετε ακόμα, πως γίνεται το μαγείρεμα των παραδοσιακών εδεσμάτων, που αργά η γρήγορα θα απολαύσετέ δίπλα στο τζάκι.
«Θέλουμε οι επισκέπτες μας να απολαμβάνουν ντόπια και φρέσκα υλικά. Τυριά, αυγά, λαχανικά, αρνί, κατσίκι, μοσχάρι, πατάτες και όσπρια είναι όλα δικά μας! Επίσης το κριθάρι, το στάρι, οι ζωοτροφές και το τριφύλλι. Είμαστε περήφανοι, γιατί έχουμε καταφέρει, μέσα από σκληρή ομαδική δουλειά, το 90% των προσφερόμενων προϊόντων, να προέρχονται από το αγρόκτημα και το στάβλο μας. Και να επισημάνω ότι, καμιά δραστηριότητα δεν χρεώνεται έξτρα», τονίζει η Λένα.
Η Σαΐτα
Η Ρόκκα, εκτός από αγροτουριστικός ξενώνας, είναι και το σπίτι της παράδοσης. Γιατί στον πρώτο όροφο, δύο δωμάτια έχουν αφιερωθεί στη τέχνη του αργαλειού και τον κόσμο του ελληνικού μαλλιού.
Πρόκειται, για το εργαστήριο της Λένας, που το έχει ονομάσει, η «Σαΐτα» (Η σαΐτα είναι το εξάρτημα του αργαλειού που “κουβαλάει” το υφάδι, έρχεται και πάει ανάμεσα στα στημόνια και υφαίνει το υφαντό).
Εκεί μπορείτε, να γνωρίσετε τον αργαλειό, την πανάρχαια τεχνική του κετσέ (felt) και να υφάνετε με την βοήθεια της Λένας, τις δικές σας μάλλινες δημιουργίες. Στο εργαστήριο μπορείτε επίσης, να δείτε όλα τα στάδια επεξεργασίας του μαλλιού: λανάρισμα, γνέσιμο με τη ρόκα και το ροδάνι, φυτικές βαφές με φυτά από τη γύρω φύση.
…Και η Λένα της Ρόκκας
Με μεράκι και τον αργαλειό στην άκρη του νήματος
Ο αργαλειός, είναι αυτό που την έφερε στα βουνά του Ζαγορίου, όταν στα 23 της χρόνια, έψαχνε να βρει την “άκρη” του νήματος. Όπως η σαΐτα, έτσι κι αυτή, εδώ και 14 χρόνια πάει πέρα δώθε μαζεύοντας γνώσεις εμπειρίας από τους παλιούς, για να υφάνει τη δική της διαδρομή…
Η Λένα Γεροθανάση, κατάγεται από τον Άγιο Παντελεήμονα, Πιερίας και είναι 36 ετών. Όλα ξεκίνησαν, όταν πέρασε στο ΤΕΙ έργων υποδομών της Λάρισας. Πέρασαν «τέσσερα αδιάφορα χρόνια», όπως λέει η ίδια, όταν αποφάσισε ότι θέλει να μάθει αργαλειό. «Όταν, κάποια στιγμή επισκέφθηκα τα Ζαγοροχώρια, ένας φίλος μου, με ενημέρωσε ότι, στο διπλανό χωριό, στα Άνω Πεδινά, λειτουργούσε η Λαμπριάδειος Οικοκυρική Σχολή (η οποία έχει κλείσει πια). Έτσι τα μάζεψα και ήρθα χωρίς δεύτερη σκέψη!», μας λέει η ίδια.
Στα 23 της χρόνια η Λένα ξεκίνησε τα μαθήματα αργαλειού στη σχολή. Κυρίως όμως, περνούσε τον χρόνο της με τις ντόπιες ηλικιωμένες γυναίκες. «Εδώ βρήκα το μαγικό κύκλο της επεξεργασίας του πρόβειου μαλλιού, όπως μου τον παρέδωσαν οι ηλικιωμένες γυναίκες από τα Ζαγοροχώρια, τις οποίες ευχαριστώ πολύ. Οι παραδοσιακές τεχνικές τους, οι συνταγές τους και οι συμβουλές τους, καθώς και η όρεξη για δημιουργία, είναι ο θησαυρός που κουβαλάω και μοιράζομαι κάθε μέρα». Μάλιστα, μια κυρία από τη Βωβούσα της χάρισε τον πρώτο της αργαλειό και έτσι άρχισε να δουλεύει το εργαστήριο της –στη Σαΐτα.
Κατά την αναζήτηση του κατάλληλου χώρου για το εργαστήριό της, βρέθηκε μπροστά σε ένα διώροφο παραδοσιακό κτίριο στον Ελαφότοπο. Και ξαφνικά προέκυψε και ξενοδόχος, όπως μας λέει με χιούμορ. Ο λόγος για τον αγροτουριστικό ξενώνα «Ρόκκα», που διατηρεί μαζί με τον Κώστα και τον Λάκη. Εκεί μάλιστα, στον πρώτο όροφο, έχει στήσει και το εργαστήριο της. Αν θέλετε να μυηθείτε στην τέχνη της υφαντικής, η Σαΐτα προσφέρει ολοκληρωμένα εκπαιδευτικά σεμινάρια.
Ελληνικό πρόβειο μαλλί
Η μεταποίηση του πρόβειου μαλλιού είναι ένα μεγάλο κεφάλαιο. Το να δημιουργήσεις νήμα από την αρχή, δηλαδή από το κούρεμα τού προβάτου, είναι μια διαδικασία χρονοβόρα που απαιτεί υπομονή και επιμονή, κάτι που χαρακτηρίζει απόλυτα την Λένα. Η ίδια δηλώνει, θερμή υποστηρίκτρια του ελληνικού πρόβειου μαλλιού και δεν βλέπει την ώρα, που θα ξαναβρεί την χαμένη του ταυτότητα. Γι’ αυτό, φροντίζει το μαλλί που χρησιμοποιεί για τα μάλλινα υφαντά της, να προέρχεται κυρίως, από τον στάβλο του αγροκτήματος ή από καθαρόαιμες ντόπιες φυλές.
Ο κύκλος του μαλλιού
«Όταν είναι η ώρα της κουράς, πηγαίνω στο γρέκι (στάνη), για να διαλέξω το μαλλί. Στη συνέχεια ακολουθεί η μπελαλίδικη διαδικασία, τού πλυσίματος τού μαλλιού. Τα εργαλεία που χρειάζονται είναι ένα μεγάλο καζάνι, ένας κόπανος, πολύ νερό και παλιόρουχα. Το καλύτερο μέρος, είναι δίπλα σε ένα ρυάκι. Αφού πλύνεις το μαλλί, με νερό καυτό και όχι βραστό, το κοπανάς με τον κόπανο, το ξαναπλένεις, το ξανακοπανάς και το ξεπλένεις στο ρυάκι. Έπειτα, το αφήνεις στον ήλιο να στεγνώσει, να λιαστεί.
Ακολουθεί, το ξάσιμο, ή γράνσιμο του μαλλιού, κατά το οποίο ξανοίγουμε τις ίνες του, έτσι ώστε να είναι πιο εύκολο το χτένισμά του, που είναι το επόμενο στάδιο. Αυτό γίνεται με ένα εργαλείο, το λανάρι. Κατά το λανάρισμα το μαλλί χτενίζεται και όλες οι ίνες γίνονται παράλληλες», μας περιγράφει η Λένα. Το προϊόν τής εργασίας αυτής, λέγεται τουλούπα και είναι η πρώτη ύλη για να γνέσεις νήμα με τη ρόκα, αλλά και για να το χρησιμοποιήσεις για την τεχνική του κετσέ (felt).
Φυτικές βαφές
Από πάντα οι γυναίκες στο Ζαγόρι χρησιμοποιούσαν τα φυτά του τόπου για να βάψουν το πρόβειο μαλλί. «Στην αρχή χρησιμοποίησα τις δικές τους συνταγές και έπειτα εμπνευσμένη από την πλούσια χλωρίδα τού τόπου συνέχισα να βάφω με λογής-λογής φυτά. Ανάλογα με την εποχή, φύλλα, φλοιοί δέντρων, ρίζες και καρποί, έγιναν η πρώτη ύλη για τα πειράματα μου, με αποτέλεσμα μια πλούσια παλέτα από γήινα χρώματα», αναφέρει η Λένα.
«Το ελληνικό μαλλί έχει αξία»
«Στην Ήπειρο, οι κτηνοτρόφοι πετάνε το μαλλί ή το πουλάνε σε εξευτελιστικές τιμές (0.28 ευρώ). Ο λόγος που δεν το εκμεταλλεύονται είναι, γιατί δεν μπορούν να το συνδέσουν με ένα προϊόν. Επίσης, όσο πάνε και λιγοστεύουν οι κτηνοτρόφοι, που εκτρέφουν ελληνικά καθαρόαιμα πρόβατα, όπως οι φυλές: Καλλαρρύτικο, Κατσικά, και Σαρακατσάνικα. Για αυτό το λόγο, έχουμε δημιουργήσει μια ομάδα, με την οποία προσπαθούμε να δώσουμε ξανά ταυτότητα στο ελληνικό μαλλί. Συγκεκριμένα μαζέψαμε 1.5 τόνο μαλλί από ντόπια ράτσα «Κατσικά», και το στείλαμε στο Αίγιο, στο μοναδικό πλυντήριο πρόβειου μαλλιού της χώρας. Στόχος μας είναι, να μεταφέρεται εκεί το μαλλί και να μπαίνει στην πρώτη φάση της επεξεργασίας σε ιδιαίτερα συμφέρον κόστος», μας ενημερώνει η Λένα Γεροθανάση.