Καθώς μεγαλώνετε, μπορεί να διαπιστώσετε ότι η μνήμη σας δεν είναι αυτή που ήταν. Για πολλούς μπορεί να είναι δύσκολο να διακρίνουν τα κοινά σημάδια γήρανσης και ένα βαθύτερο γνωστικό πρόβλημα, όπως η άνοια.
Ο όρος άνοια περιγράφει πάνω από 100 διαφορετικές καταστάσεις που βλάπτουν την μνήμη, την σκέψη και την συμπεριφορά.
Επειδή είναι ένας τόσο ευρύς όρος, που χρησιμοποιείται για να συλλάβει τόσες πολλές διαφορετικές γνωστικές διαταραχές, μπορεί να είναι δύσκολο να εντοπιστούν τα συμπτώματά του. Ωστόσο, υπάρχουν μερικά χτυπητά σημάδια, που σημαίνουν ότι πρέπει να προγραμματίσετε κάποιες εξετάσεις για άνοια.
Μεταξύ αυτών είναι ένα σύμπτωμα που εμφανίζεται αργά το απόγευμα, ή το βράδυ.
Εάν νιώθετε μπερδεμένοι και πιο ευέξαπτοι αργά το απόγευμα ή το βράδυ, κάνετε εξετάσεις για άνοια
Όλοι αγχώνονται, ή μπερδεύονται από καιρό σε καιρό. Αλλά αν παρατηρήσετε ότι αυτό συμβαίνει τακτικά αργά το απόγευμα, ή νωρίς το βράδυ, οι ειδικοί συνιστούν να υποβληθείτε σε εξέταση για άνοια.
Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι πολλοί άνθρωποι με άνοια ή νόσο του Αλτσχάιμερ βιώνουν ένα φαινόμενο γνωστό ως “ηλιοβασίλεμα” (sundowning), μια αυξημένη κατάσταση ενοχλητικών συμπεριφορών τις βραδινές ώρες.
Ο όρος «ηλιοβασίλεμα» αναφέρεται σε μια κατάσταση σύγχυσης, που εμφανίζεται αργά το απόγευμα και εκτείνεται μέχρι τη νύχτα. Μπορεί να προκαλέσει ποικίλες συμπεριφορές, όπως:
σύγχυση
άγχος
επιθετικότητα
αγνόηση οδηγιών
ευερεθιστότητα κι εκνευρισμός
αποπροσανατολισμός
αόριστο βηματισμό, ή περιπλάνηση
Το ηλιοβασίλεμα δεν είναι ασθένεια, αλλά μια ομάδα συμπτωμάτων που εμφανίζονται σε μια συγκεκριμένη ώρα της ημέρας και μπορεί να επηρεάσουν άτομα με άνοια, όπως η νόσος του Αλτσχάιμερ. Η ακριβής αιτία αυτής της συμπεριφοράς είναι άγνωστη.
«Αυτές οι συμπεριφορές αντιπροσωπεύουν μια μεγάλη ποικιλία συμπτωμάτων όπως σύγχυση, αποπροσανατολισμό, άγχος, διέγερση, επιθετικότητα, βηματισμό, περιπλάνηση, φωνές και ούτω καθεξής», σύμφωνα με μελέτη του 2011 που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Psychiatry Investigation. Οι συγγραφείς της μελέτης προσθέτουν ότι «οι εναλλαγές της διάθεσης, η ασυνήθιστα απαιτητική στάση, η καχυποψία και οι οπτικές και ακουστικές παραισθήσεις» θεωρούνται επίσης κλινικά χαρακτηριστικά του ηλιοβασιλέματος.
Άνοια: Οι ειδικοί εξακολουθούν να προσπαθούν να κατανοήσουν τις βασικές αιτίες του “ηλιοβασιλέματος”
Αν και οι ειδικοί γνωρίζουν ότι πρόκειται για ένα αρκετά διαδεδομένο φαινόμενο μεταξύ των ασθενών με άνοια, η βασική αιτία της πάθησης παραμένει ασαφής.
“Μπορεί να έχει να κάνει με το χαμηλό φως, μια αίσθηση ότι ήρθε η ώρα να αλλάξουμε δραστηριότητες ή ‘να πάμε σπίτι’, ή άλλους παράγοντες, συμπεριλαμβανομένης της υπερβολικής κόπωσης, της πείνας, της δίψας, του πόνου, ή της δυσφορίας, ή των ορμονικών αλλαγών, που συμβαίνουν καθώς δύει ο ήλιος”, εξηγεί η Αμερικανική Ένωση Συνταξιούχων (AARP). “Το βράδυ και το σκοτάδι μπορεί να επηρεάσουν τους φόβους κινδύνου και ανασφάλειας”.
Επιπλέον, η μελέτη στο Psychiatry Investigation εξηγεί ότι η μείωση της παραγωγής μελατονίνης πιθανότατα παίζει ρόλο στην όλη διαδικασία.
Άνοια: Τι να κάνετε για να μειώσετε τα συμπτώματα του “ηλιοβασιλέματος”
Εάν παρατηρήσετε συμπτώματα “ηλιοβασιλέματος”, όσο διακριτικά κι αν είναι αυτά, το πρώτο βήμα είναι να επικοινωνήσετε με τον γιατρό σας. Μπορεί να σας βοηθήσει να δημιουργήσετε ένα σχέδιο για την μείωση των συμπτωμάτων.
Παράγοντες που μπορεί να επιδεινώσουν το “ηλιοβασίλεμα”:
Κούραση
Χαμηλός φωτισμός
Αυξημένες σκιές
Διαταραχή του «εσωτερικού ρολογιού» του σώματος
Δυσκολία διαχωρισμού της πραγματικότητας από τα όνειρα
Παρουσία λοίμωξης, όπως η ουρολοίμωξη
Συμβουλές για την μείωση των συμπτωμάτων:
Προσπαθήστε να διατηρήσετε μια σταθερή ρουτίνα για τον ύπνο, το ξύπνημα, τα γεύματα και τις δραστηριότητες.
Προγραμματίστε δραστηριότητες και έκθεση στο φως κατά τη διάρκεια της ημέρας για να ενθαρρύνετε τη νυχτερινή υπνηλία.
Περιορίστε τον μεσημεριανό ύπνο.
Περιορίστε την κατανάλωση καφεΐνης και ζάχαρης τις πρωινές ώρες.
Κρατήστε ένα νυχτερινό φως αναμμένο, για να μειώσετε την ταραχή που εμφανίζεται, όταν το περιβάλλον είναι σκοτεινό, ή άγνωστο.
Το βράδυ προσπαθήστε να μειώσετε τον θόρυβο του περιβάλλοντος και τις διεγερτικές δραστηριότητες, συμπεριλαμβανομένης της παρακολούθησης τηλεόρασης, που μερικές φορές μπορεί να σας αναστατώσει.
Σε ένα περίεργο ή άγνωστο περιβάλλον, φέρτε οικεία αντικείμενα (όπως φωτογραφίες) για να δημιουργήσετε ένα πιο χαλαρό, οικείο περιβάλλον.
Παίξτε γνώριμη απαλή μουσική το βράδυ, ή χαλαρωτικούς ήχους της φύσης, όπως ο ήχος των κυμάτων.
Μιλήστε με τον γιατρό του αγαπημένου σας προσώπου εάν υποψιάζεστε ότι μια υποκείμενη πάθηση, όπως μια ουρολοίμωξη, ή η υπνική άπνοια, μπορεί να επιδεινώνει την συμπεριφορά του.
Ορισμένες έρευνες δείχνουν ότι μια χαμηλή δόση μελατονίνης (φυσική ορμόνη που προκαλεί υπνηλία) μόνη της, ή σε συνδυασμό με την έκθεση σε έντονο φως κατά τη διάρκεια της ημέρας, μπορεί να βοηθήσει στην μείωση του “ηλιοβασιλέματος”.
