Η ιδέα της συγκατοίκησης για άτομα μεγαλύτερης ηλικίας αρχίζει να γίνεται πραγματικότητα και στην Ελλάδα, με την πρώτη προσπάθεια να υλοποιείται στην Αθήνα.
Σε μια όμορφη γειτονιά της Κυψέλης έχει βρεθεί κατάλληλος χώρος, ένα διαμέρισμα 240 τ.μ. που μπορεί να φιλοξενήσει έως πέντε άτομα. Το σπίτι, το οποίο καταλαμβάνει δύο ορόφους (4ο και 5ο), διαθέτει δωμάτια διαφορετικών μεγεθών, εσωτερική σκάλα και εξωτερικό ασανσέρ. Το σαλόνι του έχει σχεδιαστεί για κοινές δραστηριότητες και εκδηλώσεις, ενώ η θέα του το καθιστά ακόμα πιο ελκυστικό.
«Αυτή είναι η πρώτη μας οργανωμένη προσπάθεια και έχει ήδη προκαλέσει μεγάλο ενδιαφέρον», λέει η Μαλάμω Στεργίου, ιδρύτρια της ΑΜΚΕ «Κοινότητες Συγκατοίκησης ανθρώπων μεγαλύτερης ηλικίας “Νάμα”». Το εγχείρημα βασίζεται στην ενοικίαση και όχι στην αγορά ακινήτου, ακολουθώντας επιτυχημένα παραδείγματα από το εξωτερικό, προσαρμοσμένα στην ελληνική πραγματικότητα. Όπως εξηγεί, «δεν υπάρχει κουλτούρα συγκατοίκησης στην Ελλάδα, κάτι που προσπαθούμε να αλλάξουμε μέσω της ομάδας μας»
Πριν την υλοποίηση του εγχειρήματος, πραγματοποιήθηκε ένα πείραμα μικρής κλίμακας σε ξενοδοχείο της Αιδηψού. Για δύο εβδομάδες, τα μέλη της ομάδας είχαν την ευκαιρία να γνωριστούν και να ζήσουν μαζί. Η πρώτη εβδομάδα ήταν επιτυχημένη, ενώ η δεύτερη αντιμετώπισε δυσκολίες λόγω ακυρώσεων. Αυτή η εμπειρία παρείχε πολύτιμα μαθήματα για τη συνέχεια.
Εκτός από την Αθήνα, παρόμοιες πρωτοβουλίες βρίσκονται σε εξέλιξη στη Θεσσαλονίκη, τον Βόλο και την Καβάλα. Στόχος είναι η δημιουργία μιας υποστηρικτικής κοινότητας, όπου οι άνθρωποι θα μοιράζονται όχι μόνο τον χώρο αλλά και τις εμπειρίες τους, μειώνοντας την αίσθηση της μοναξιάς. Παράλληλα, η ομάδα διερευνά την επέκταση στην επαρχία, οργανώνοντας εκδρομές και αξιολογώντας χωριά με βασικές υποδομές κοντά σε πόλεις.
Η ιδέα για τη δημιουργία της «Νάμα» γεννήθηκε από προσωπική ανάγκη της κ. Στεργίου, η οποία δεν ήθελε να ζει μόνη. Ξεκινώντας από μια μικρή ομάδα στο Facebook το 2022, η κοινότητα αριθμεί σήμερα 8.900 μέλη και συνεχώς μεγαλώνει.
«Ηταν καλοκαίρι του 2021 και η πυρκαγιά έκαιγε τη βόρεια Εύβοια, όπου ζω από το 2015. Τότε συνειδητοποίησα ότι θα ήταν πολύ καλύτερο να έμεναν και άλλοι άνθρωποι μαζί μου. Άρχισα να κάνω έρευνα», έχει πει η 65χρονη Μαλάμω Στεργίου στην Καθημερινή. Όταν όμως αναζήτησε στο διαδίκτυο την λέξη «γηρατειά», τα αποτελέσματα ήταν «γηρατειά και κατάθλιψη» ή «γηρατειά και κοινωνικός αποκλεισμός».
«Ο ηλικιακός ρατσισμός είναι διάχυτος», ανέφερε η κυρία Στεργίου.
Δεν το έβαλε κάτω και κατάφερε να εντοπίσει πλήθος παρόμοιων πρωτοβουλιών στην Ευρώπη.
Η συγκατοίκηση ηλικιωμένων είναι διαδεδομένη σε χώρες όπως η Δανία, η Γερμανία και η Μεγάλη Βρετανία. Εκεί, το μοντέλο του co-housing περιλαμβάνει κτίρια σχεδιασμένα από επαγγελματίες για συγκεκριμένες ομάδες, όπως ηλικιωμένοι ή εργαζόμενοι που ζουν μόνοι. Αυτό το μοντέλο μπορεί να αποτελέσει πηγή έμπνευσης για την ελληνική προσπάθεια, προωθώντας την κοινωνική σύνδεση και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής.
Η ομάδα «Συγκατοίκηση φίλων 60+» στην Θεσσαλονίκη
Ένα χρόνο πριν έγινε γνωστή η πρωτοβουλία του κυρίου Σάκη Καβακόπουλου και της κυρίας Ρίτσας Τζούτζου από την Θεσσαλονίκη να δημιουργήσουν την ομάδα «Συγκατοίκηση φίλων 60+».
Με την σκέψη του να μην καταλήξουν σε κάποιο οίκο ευγηρίας αλλά και να μην επιβαρύνουν τα παιδιά τους αποφάσισαν να συγκατοικήσουν για να αντιμετωπίσουν τη μοναξιά τους και να περιορίσουν τα έξοδά τους.
Χωρίς συζύγους και συντρόφους έμειναν μόνοι, αλλά είδαν ότι η ανάγκη για συντροφικότητα και παρέα γέννησε την ιδέα της συγκατοίκησης.
Με αυτό το σκεπτικό, η κυρία Ρίτσα και ο κύριος Σάκης ίδρυσαν τον σύλλογο «Συγκατοίκηση Φίλων 60+» του οποίου ήδη τα μέλη ξεπερνούν τα 7500.
Στόχος της ομάδας είναι άνθρωποι προχωρημένης ηλικίας να γνωρίσουν συνομηλίκους τους, με τους οποίους μοιράζονται την ίδια ανάγκη για συγκατοίκηση και συντροφιά. Η ομάδα κάνει συχνά καλέσματα. Σκοπός να γνωριστούν τα μέλη μεταξύ τους. Οργανώνουν εξόδους, εκδρομές, κάνοντας μια “πρόβα” συγκατοίκησης, ενώ το ενδιαφέρον ολοένα και αυξάνεται.
Η εκπρόσωπος της συλλογικότητας στη Θεσσαλονίκη, Ρίτσα Τζούτζου, επισήμανε ότι τα χιλιάδες αδιάθετα σπίτια δείχνουν τον δρόμο προς την κοινωνική κατοικία, με την επανάχρησή τους, μέσω των προγραμμάτων ΕΣΠΑ. “Δεν θέλουμε γηροκομεία, θέλουμε μία ελεύθερη ζωή χωρίς να χτυπάμε κάρτα, δεν παραιτούμαστε, θέλουμε να πάρουμε τη ζωή μας στα χέρια μας και να μην εγκαταλειφθούμε σε ένα γηροκομείο, μα να ζήσουμε όλοι μαζί”, κατέληξε χαρακτηριστικά η κα Τζούτζου.
Η κα Τζούτζου υποστηρίζει ακόμη ότι ο δήμος Θεσσαλονίκης έχει πολλά άδεια κτήρια που θα μπορούσαν να εξυπηρετήσουν τον σκοπό αυτό. Όπως αναφέρει, ολόκληρες πολυκατοικίες μένουν έρημες, ενώ θα μπορούσαν να στεγάσουν αρκετούς συνανθρώπους μας της τρίτης ηλικίας. Η συλλογικότητα, βέβαια, δεν αναζητά μία δωρεάν στέγη αλλά έναν χώρο κατάλληλο για τις ιδιαίτερες ανάγκες των ατόμων της τρίτης ηλικίας, όπου θα μπορούν να μένουν μαζί, έναντι ενός οικονομικού ενοικίου.
“Θέλουμε να απολαύσουμε τη ζωή με τους δικούς μας όρους, απολαμβάνοντας τις μικρές χαρές της ζωής και διασκεδάζοντας με φίλους”, είπε η κα Τζούτζου.