Είναι μόλις 35 ετών, γεννήθηκε στην Αλβανία, μετανάστευσε στα 16 στον Καναδά – Δεν έχει καν Instagram και αν ρωτήσει κανείς το Chat GPT για την ίδια, η απάντηση που θα λάβει είναι ένα ξερό «Δεν ξέρω / Δεν απαντώ»!
Ζούμε σε πονηρούς καιρούς. Ή, για να μιλήσουμε με ειλικρίνεια τόσο ωμή που θα γεννούσε αισθήματα φθόνου και σε ιαπωνικό σούσι, πλέουμε μέσα από Συμπληγάδες δυστοπικών καιρών. Ο Πάπας Φραγκίσκος σουλατσάρει στο Βατικανό με λευκό πανωφόρι Balenciaga ως άλλος Νοτιοβαλκάνιος τράπερ, ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ εμφανίζεται σιδηροδέσμιος στα κοινωνικά δίκτυα και ο Μίκαελ Σουμάχερ, κατάκοιτος μετά το χιονοδρομικό ατύχημα του 2013 και εξαφανισμένος έκτοτε από προσώπου Γης, δίνει την πρώτη του συνέντευξη σε γερμανικό περιοδικό.
Ο,τι μέχρι πρότινος θεωρούνταν απίθανο, ανήκουστο ή αποκύημα διαστροφής ή έστω επιστημονικής φαντασίας μπορεί πια να συμβεί. Οι βεβαιότητες λιγοστεύουν και οι δεύτερες σκέψεις πολλαπλασιάζονται όσο το περίφημο πια Chat GPT γίνεται πιο εύστροφο, πιο έξυπνο και πιο ικανό στη συνδυαστική σκέψη σερβίροντας ψέματα σε αληθοφανές περιτύλιγμα. Πώς; Καταπίνοντας και χωνεύοντας ώσπου να πεις «τεχνητή νοημοσύνη» καντάρια νέων πληροφοριών και δεδομένων, με λαιμαργία εφάμιλλη παίκτη του «Survivor» που θα έδινε και το ένα του νεφρί για μια μπανανόφλουδα.
Η Μίρα Μουράτι και οι τρεις συνεργάτες της Σαμ, Γκρεγκ και Ιλια αποτελούν την ομάδα που δημιούργησε το Chat GPT-4
Μέσα σε μόλις πέντε μήνες η μηχανή τεχνητής νοημοσύνης μοιάζει να έχει κατακυριεύσει τον κόσμο εκπλήσσοντας μέχρι και τους ίδιους τους δημιουργούς της και γεννώντας αμφιβολίες ακόμα και για πράγματα που θεωρούσαμε αν όχι θέσφατα, τουλάχιστον αυτονόητα. Κανείς πια δεν μπορεί να είναι σίγουρος για τίποτα. Οπως εάν αυτό εδώ το κείμενο είναι προϊόν ανθρώπινης σκέψης ή γέννημα της τεχνητής νοημοσύνης.
Αλλωστε πλέον το Chat GPT ή GPT4, όπως ονομάζεται η νέα βελτιωμένη έκδοσή του που κυκλοφόρησε στις 14 Μαρτίου, φαίνεται ότι μπορεί να κάνει σχεδόν καλά σχεδόν τα πάντα. Ανάμεσα στα σπουδαιότερα ανδραγαθήματά του περιλαμβάνονται η επιτυχία του στις εξετάσεις για την άδεια ασκήσεως επαγγέλματος δικηγόρου στις ΗΠΑ, το πτυχίο Νομικής από το Πανεπιστήμιο της Μινεσότα και βέβαια οι εντυπωσιακές επιδόσεις του ακόμα και σε τεστ πιστοποίησης για σομελιέ.
Υπάρχουν ελάχιστες ερωτήσεις στις οποίες δεν μπορεί (ακόμα) να απαντήσει το GPT4. Προκαλεί έκπληξη, αλλά μία από αυτές είναι ότι δεν έχει ιδέα ποια είναι η Μίρα Μουράτι. Ακριβώς δηλαδή όπως ένας μέσος κάτοικος του πλανήτη.
Τα φτωχά παιδικά χρόνια
Στον απτό, αναλογικό, παλιό κόσμο θα θεωρούνταν αγνωμοσύνη ή ακόμα και βλασφημία το γεγονός ότι ένα παιδί δεν (ανα)γνωρίζει την ίδια του τη μητέρα, δεν έχει ιδέα ποια είναι, τι έχει επιτύχει, δεν μπορεί ούτε να δώσει μια αδρή, στο πόδι περιγραφή της. Η Αλβανίδα Μίρα Μουράτι είναι η δημιουργός της πιο διάσημης, καυτής και φυσικά αμφιλεγόμενης εφαρμογής τεχνητής νοημοσύνης. Κι όμως, αν ρωτήσει κανείς το GPT, η απάντηση που θα λάβει περιορίζεται σε ένα ξερό «δεν ξέρω/δεν απαντώ».
Τουλάχιστον η απόκρισή του μοιάζει συνεπής στο «χάνει η μάνα το παιδί και το παιδί τη μάνα», φράση που συνοψίζει αυτό που συμβαίνει στη Σίλικον Βάλεϊ, στις εταιρείες τεχνολογίας, στα πανεπιστήμια και στα σχολεία, στο καθημερινό σκρολάρισμα στο Διαδίκτυο από την ημέρα που εφευρέθηκε το GPT – και σχεδόν χάθηκε το φιλότιμο. Γεννημένη το 1988 στον Αυλώνα της Αλβανίας, η Μουράτι ανατράφηκε και γαλουχήθηκε στο μεταίχμιο δύο κόσμων. Τα παιδικά χρόνια της κάθε άλλο παρά εύκολα και ανέφελα ήταν.
Την ώρα που οι σημερινοί συνάδελφοί της γεύονταν τους πρώτους καρπούς της τεχνολογικής επανάστασης που έφερε το Ιντερνετ, έπαιζαν video games και κατανάλωναν αμερικανική τηλεοπτική κουλτούρα και κορν φλέικς με σοκολατούχο γάλα, εκείνη τρεφόταν με ανασφάλεια, αγωνία για την επόμενη μέρα και όνειρα με διάρκεια ζωής από το ξημέρωμα μέχρι τη δύση.
Η Μουράτι στις συνεντεύξεις της δεν μιλάει πολύ και η αλήθεια είναι πως δεν ερωτάται συχνά για τα παιδικά της χρόνια – λογικό, αφού υπάρχουν μυριάδες καυτά ερωτήματα σχετικά με τις πυρηνικές αλλαγές που φέρνει η τεχνητή νοημοσύνη στον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε και ζούμε τον κόσμο. Εκείνο που επισημαίνει πάντα είναι πως το προσωπικό καταφύγιό της στα παιδικά και εφηβικά χρόνια της ήταν τα μαθηματικά. Εντάξει, και τα video games, όσα τουλάχιστον ήταν διαθέσιμα και προσβάσιμα στην πατρίδα της. Το πρόβλημα, έχει πει για εκείνα τα χρόνια, δεν ήταν η θεωρία, αλλά η πράξη.
Από τα 16 της χρόνια, όταν δηλαδή η οικογένειά της μετανάστευσε από την Αλβανία στον Καναδά, η Μουράτι ξεκίνησε να εκκολάπτεται σε αυτό που είναι σήμερα, δηλαδή στην πιο ενδιαφέρουσα, περιζήτητη, μα εν πολλοίς άγνωστη -μέχρι πρότινος υπήρχε η εικασία ότι έλκει την καταγωγή της από την Ινδία- γυναίκα στον κόσμο. Και μάλιστα χωρίς να διαθέτει -τουλάχιστον διά γυμνού οφθαλμού- τα στερεοτυπικά χαρακτηριστικά μιας σιδηράς, δηλαδή αυστηρής, άτεγκτης και απόμακρης, κυρίας.
Αντιθέτως, στις συνεντεύξεις της η σημερινή Chief Technology Officer (τον τελευταίο χρόνο έχει αυτό τον τίτλο) της OpenAI, της εταιρείας που δημιούργησε το GPT και το αδελφό λογισμικό κατασκευής εικόνων DALL-E (σχεδόν πνευματώδες λογοπαίγνιο με το όνομα του Ισπανού σουρεαλιστή), δείχνει μετριοπαθής, προσηνής και με άντερα για αυτοκριτική.
Με τον Ελον Μασκ
Στα 24 της χρόνια η Μουράτι είχε ολοκληρώσει τις σπουδές της στη Μηχανική στο Ivy League Dartmouth College και είχε ήδη ξεκινήσει να έχει το βλέμμα στο νοητό όριο που θέτει ο ουρανός. Εκανε τη μαθητεία της στην Goldman Sachs, πήρε το επαγγελματικό βάπτισμα του πυρός στη γαλλική εταιρεία κατασκευής αεροπορικού υλικού Zodiac Aerospace και τρία χρόνια αργότερα ήταν έτοιμη να περάσει το κατώφλι της Tesla.
Στην εταιρεία του Ελον Μασκ, ο οποίος σήμερα μαζί με άλλους γκουρού της τεχνολογίας όπως ο Στιβ Βόζνιακ ζητά επιτακτικά την παύση εργασιών της OpenAI θεωρώντας πως πολύ σύντομα η τεχνητή νοημοσύνη του GPT4 θα «επαναστατήσει» και θα αυτονομηθεί από τους δημιουργούς της, η νεαρή μηχανικός έμεινε τρία χρόνια εστιάζοντας τις γνώσεις και την ενέργειά της στην κατασκευή του Tesla Model Χ. Στην πραγματικότητα ήταν η επικεφαλής της ομάδας ανάπτυξής του. Ωστόσο, χρειαζόταν λίγος ακόμα χρόνος προκειμένου το όνομά της να σπάσει το κουκούλι της Σίλικον Βάλεϊ και βέβαια να γίνει η πρόσληψή της από την OpenAI.
Δεν ήταν η πιο περιζήτητη εταιρεία τεχνολογίας, ούτε η μεγαλύτερη, μολονότι σήμερα οι 375 εργαζόμενοί της φαντάζουν πενιχροί μπρος στην επιδραστικότητα και τις χρηματοδοτήσεις που εξασφαλίζει – μόνο η Microsoft επένδυσε 10 δισ. δολάρια για την περαιτέρω ανάπτυξή της, όπως ανακοίνωσε στα τέλη Ιανουαρίου. Μέσα σε μια πενταετία η Μουράτι όχι μόνο γιγάντωσε τη φήμη και την επιρροή της εταιρείας, αλλά δημιούργησε κάτι τόσο ρηξικέλευθο και επαναστατικό όσο το iPhone, το Bitcoin και το Facebook μαζί.
Αμφιβολίες
Κι όμως, παρότι αδιαφιλονίκητα ψυχή του project, η Μουράτι προέβαλε τη μεγαλύτερη αντίσταση και είχε τους ισχυρότερους δισταγμούς αναφορικά με το αν το Chat GPT ήταν έτοιμο να λανσαριστεί τον περασμένο Νοέμβριο. Κυρίως αμφέβαλε για το κατά πόσο ο κόσμος ήταν προετοιμασμένος, ώριμος και νηφάλιος για να υποδεχτεί το πιο εξελιγμένο αλλά και το πιο προσιτό και εύληπτο στον κοινό νου σύστημα τεχνητής νοημοσύνης, στο οποίο ρωτάς ή ζητάς και εκείνο σου απαντά ή σου δίνει.
Μπορεί οι αντιρρήσεις της να κάμφθηκαν και η εσωτερική σύγκρουσή της να πέρασε σε προσωρινό καθεστώς ανακωχής, ωστόσο η ίδια, παρότι ιθύνων νους και κινητήρια δύναμη του GPT4, προβάλλει ταυτόχρονα ως η μεγαλύτερη θιασώτρια αλλά και η πιο ισχυρή τιμητής του. Ναι, κανείς δεν μπορεί να αμφιβάλει πως το πράττει για τα μάτια του κόσμου. Ή και όχι. Πάντως, στις ελάχιστες -συγκριτικά με το μέγεθος του virality της- συνεντεύξεις που έχει παραχωρήσει φροντίζει να επισημαίνει τα ηθικά και φιλοσοφικά διλήμματα που θα ανακύψουν, αλλά και τα πρακτικά προβλήματα που θα προκύψουν από τη χρήση και την ενσωμάτωση της τεχνητής νοημοσύνης στην καθημερινότητα.
Κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει πως η Μουράτι έχει ήδη κλείσει μια θέση στο πάνθεον της Ιστορίας, ανάμεσα στις προσωπικότητες εκείνες που όχι απλώς σμίλεψαν τον κόσμο, αλλά και τον άλλαξαν εκ βάθρων. Το ζήτημα είναι αν η αλλαγή θα είναι προς το καλύτερο ή προς το χειρότερο. Ηδη οι Κασσάνδρες προβλέπουν το τέλος του γραπτού λόγου, αφού αυτός θα αντικατασταθεί από την τεχνητή νοημοσύνη, την ανατροπή του παγκόσμιου ακαδημαϊκού συστήματος -ήδη τα μεγαλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου σε Ευρώπη, ΗΠΑ και Ασία απαγορεύουν το ένα μετά το άλλο τη χρήση του chatbot από τους φοιτητές-, αλλά και την κατάργηση χιλιάδων θέσεων εργασίας μέσα στις επόμενες δεκαετίες.
Στην πραγματικότητα, μιλούν για το τέλος της αλήθειας, της κρίσης και της βούλησης, του κόσμου όπως τον ξέραμε και την ανάδυση ενός καινούριου στον οποίο άνθρωπος και τεχνητή νοημοσύνη θα ανταλλάσσουν τους ρόλους του εξουσιαστή και του εξουσιαζόμενου. Και αυτό εξαιτίας της Μουράτι, η εφεύρεση της οποίας ίσως αποδειχτεί πιο καθοριστική για την ανθρωπότητα κι από το δαγκωμένο μήλο της Εύας. Η ίδια πάντως επιλέγει να βλέπει την κατάσταση ψύχραιμα και ανθρωποκεντρικά και να περιγράφει τον εαυτό της όχι ως θηλυκό Μεσσία, αλλά ως ένα κορίτσι που γοητεύεται από την τεχνολογία, τον Στάνλεϊ Κιούμπρικ -ποιος εκπλήσσεται που αγαπημένο της φιλμ είναι το «2001: Η Οδύσσεια του Διαστήματος»;-, τους Radiohead και τον Ράινερ Μαρία Ρίλκε.
