Ένα σπάνιο φωτογραφικό άλμπουμ από την παλιά Αθήνα
Ήταν το 1987 όταν η Ελλάδα ζούσε μια πρωτόγνωρη καιρική κατάσταση με τα χιόνια και τις πολύ χαμηλές θερμοκρασίες να κάνουν την εμφάνιση τους τον Μάρτιο και να κρατούν για 15 ημέρες. Πολικό ψύχος και ασυνήθιστες θερμοκρασίες για την εποχή, είχαν κάνει τους πολίτες να απορούν. Μάλιστα, η χώρα βρέθηκε και σε κατάσταση συναγερμού.
Η πρόβλεψη ήταν ότι θα σημειωθούν σφοδρές χιονοπτώσεις ακόμα και μέσα στον αστικό ιστό μεγάλων πόλεων. Οι ειδικοί περιμένουν φέτος ανάλογες συνθήκες με αυτές του Μαρτίου του 1987. Οπότε το κύμα ψύχους και η επέλαση του χιονιά στην Ελλάδα είχαν πρωτοφανή διάρκεια και ένταση στη σύγχρονη ελληνική εποχή.
Τον Φεβρουάριο του 1987 οι επικρατέστεροι άνεμοι στη χώρα μας ήταν οι νοτιάδες. Αποτέλεσμα ήταν οι μέσες θερμοκρασίες – κυρίως οι ελάχιστες- να είναι υψηλές. Παράλληλα, έπεσαν αρκετές βροχές, οι οποίες τους προηγούμενους μήνες είχαν λείψει σε πολλές περιοχές της χώρας.
Η πολική κακοκαιρία τον Μάρτιο του 1987
Οι πολικές αέριες μάζες που άρχισαν να εισβάλουν στην βόρεια Ελλάδα στις 3 Μαρτίου 1987. Έμειναν πάνω από την περιοχή μας επί ένα δεκαπενθήμερο λόγω της αποκοπής του ψυχρού στροβίλου (βλέπε χάρτη). Στη στάθμη των 500 hPa οι ψυχρές μάζες, που μεταφέρθηκαν από τη ΒΔ Ρωσία είχαν στην αφετηρία τους θερμοκρασίες ως και -48 βαθμούς, αλλά κινούμενες προς την περιοχή μας θερμάνθηκαν.
Η ελάχιστη θερμοκρασία, όπως αναφέρει το ziakopoulos.blogspot.com, που καταγράφηκε στη συγκεκριμένη στάθμη στο Ελληνικό ήταν -40 βαθμοί (9-3-1987/00:00 UTC). Στη στάθμη των 850 hPa η ελάχιστη θερμοκρασία ήταν -11 βαθμοί στις ραδιοβολίσεις: 5-3-1987/12:00, 6-3-1987/00:00 και 6-3-1987/12:00. Η μέση θερμοκρασία στη στάθμη αυτή ήταν -6,4 βαθμοί
Οι προγνώσεις που έγιναν στην ΕΜΥ στις 26-2-1987 για τον καιρό της 3ης Μαρτίου 1987 δεν ήταν ιδιαίτερα επιτυχημένες. Η προγνωσιμότητα της ατμόσφαιρας ήταν εξαιρετικά χαμηλή και τα αποτελέσματα των αριθμητικών μοντέλων άλλαζαν συνεχώς επί τρεις ημέρες.
Την 1η Μαρτίου, τελευταία Κυριακή της Αποκριάς, η πρόγνωση πολλών ημερών ανέφερε τη μεταβολή του καιρού της Τρίτης, αλλά δεν έκανε ιδιαίτερη μνεία για την ένταση και τη διάρκεια της ψυχρής εισβολής. Την επομένη, 2α Μαρτίου (Καθαρά Δευτέρα), η πρόγνωση έκανε λόγο για κακοκαιρία, αλλά δεν εκδόθηκε έκτακτο δελτίο. Το γεγονός ότι η μέρα ήταν αργία και δεν βρίσκονταν στην ΕΜΥ το σύνολο των μετεωρολόγων έπαιξε κάποιο ρόλο.
Χιονιάς του 1987: Στα λευκά η χώρα για 15 ημέρες
Πέρα από αυτό, να θυμίσω ότι πριν από 30 χρόνια οι δυνατότητες των μοντέλων της αριθμητικής πρόγνωσης καιρού ήταν περιορισμένες σε σχέση με σήμερα. Πάντως, στη διάρκεια της δεκαπενθήμερης κακοκαιρίας οι προγνώσεις της ΕΜΥ ήταν αρκετά καλές, τουλάχιστον ποιοτικά , εκτός από εκείνη για την 7η Μαρτίου που ήταν αποτυχημένη ιδιαίτερα σε ότι αφορά την Αττική.
Τη 2α Μαρτίου 1987 (Καθαρά Δευτέρα) ο καιρός στην Αττική ήταν ανοιξιάτικος και έδωσε την ευκαιρία στους κατοίκους του Λεκανοπεδίου να γιορτάσουν τα Κούλουμα στους λόφους και τις πλατείες με ιδιαίτερο κέφι. Αρκετά καλός ήταν ο καιρός και στην υπόλοιπη χώρα. Τίποτα δεν έδειχνε αυτό που θα επακολουθούσε. Την επομένη, 3 Μαρτίου, ο καιρός άρχισε να χαλάει στη ΒΔ Ελλάδα από τις πρώτες πρωινές ώρες. Η εξέλιξη ήταν ταχύτατη.
Ως το βράδυ οι ψυχρές αέριες μάζες είχαν φθάσει στην κεντρική Ελλάδα και είχε ήδη χιονίσει στη βόρεια χώρα, συμπεριλαμβανομένης της Θεσσαλονίκης. Στη διάρκεια της νύχτας προς την 4η Μαρτίου στη Λήμνο ξέσπασε χιονοθύελλα με τις ριπές των βοριάδων να φθάνουν στο νησί τους 65 κόμβους. Στη διάρκεια της 4ης Μαρτίου τα χιόνια κατέβηκαν πολύ γρήγορα από τη βόρεια προς τη νότια Ελλάδα και ως το απόγευμα είχαν φθάσει στο Ελληνικό. Στις 5 Μαρτίου χιόνισε και στο Ν. Αιγαίο, για πρώτη φορά Μάρτιο μήνα.
Οι χαμηλές θερμοκρασίες που επικρατούσαν κατά την διάρκεια του Μάρτη του 1987
Στην Αθήνα το δεκαπενθήμερο της κακοκαιρίας χιόνισε 8 φορές (4, 5, 6, 8, 9, 11, 12 και 13 Μαρτίου) με την ισχυρότερη χιονόπτωση να σημειώνεται στις 9 Μαρτίου. Σε πανελλήνια κλίμακα, η κακοκαιρία ήταν εξαιρετικά ακραία λόγω πολύ μεγάλης διάρκειας και έντασης. Στη Θεσσαλία και την Εύβοια το ύψος του χιονιού στα πεδινά έφθασε το ένα μέτρο και έμεινε στο έδαφος επί πολλές ημέρες. Πέρα από αυτό, στις περισσότερες περιοχές της χώρας σημειώθηκαν ρεκόρ χαμηλών θερμοκρασιών του συγκεκριμένου μήνα από τότε που φυλάσσονται αρχεία.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΜΥ, ρεκόρ ελάχιστων τιμών θερμοκρασίας Μαρτίου σημειώθηκαν: στο Σουφλί (-16), την Τρίπολη (-16), τη Φλώρινα (-14), την Αλεξανδρούπολη (-14), τα Τρίκαλα Θ. (-12), την Καστοριά (-12), την Αλίαρτο (-10), τα Γιάννενα (-8), τη Λαμία (-7), το Τατόι (-7), τη Λήμνο (-6), την Αγχίαλο (-6), το Άργος (-5), τη Ν. Φιλαδέλφεια (-3,6), το Ελληνικό (-1,6) κ.α.
Ρεκόρ σημειώθηκαν, όπως αναφέρει το ziakopoulos.blogspot.com, ακόμα και στον αριθμό των ημερών με ολικό παγετό: Κοζάνη (9), Φλώρινα (8), Λάρισα, Τρίκαλα, Κύμη (6), Τανάγρα, Τρίπολη (5). Να σημειώσουμε ακόμα ότι στη Ν. Φιλαδέλφεια η μέση μέγιστη θερμοκρασία του Μαρτίου 1987 ήταν 11,6 βαθμοί (καν. τιμή 15,4) και η μέση ελάχιστη θερμοκρασία 3,3 βαθμοί (καν. τιμή 6,7). Στη Θεσσαλονίκη και τη Λάρισα οι μέσες μέγιστες θερμοκρασίες το Μάρτη του 1987 και οι κανονικές τιμές είναι αντίστοιχα 9,7 (καν. τιμή 14,1) και 9,1 (καν. τιμή 14,7) βαθμοί.
Στην Κρήτη ο Μάρτιος 1987 υπήρξε εξαιρετικά ψυχρός και χιονώδης. Από την 3η έως και την 12η του μήνα σημειώθηκαν αλλεπάλληλες χιονοπτώσεις. Περιστασιακά και κυρίως την 7η και την 8η του μήνα τα χιόνια έφθασαν και στα βόρεια παράλια του νησιού. Παρατηρήθηκαν παροδικές χιονοστρώσεις και μέσα στις πόλεις του Ηρακλείου, των Χανίων και του Ρεθύμνου. Την 7η και την 13η του μήνα η θερμοκρασία στο Ηράκλειο έπεσε στους μηδέν βαθμούς.
Συμπερασματικά, ο Μάρτιος του 1987 ήταν για τις περισσότερες περιοχές της χώρας μας ο ψυχρότερος Μάρτιος τουλάχιστον των τελευταίων 60 ετών. Με βάση τα στοιχεία του Μ. Σ. Θησείου του ΕΑΑ, ο Μάρτιος του 1987 ήταν για την Αθήνα ο ψυχρότερος Μάρτιος των τελευταίων 150 ετών. Αποτέλεσμα των ακραίων καιρικών συνθηκών εκείνου του ιστορικού Μαρτίου ήταν οι μεγάλες καταστροφές στη γεωργική παραγωγή (κυρίως στις καλλιέργειες ελιάς και εσπεριδοειδών), την κτηνοτροφία και τις υποδομές (έσπασαν από τον παγετό σωλήνες ύδρευσης κ.λπ.) σε πολλές περιοχές της χώρας.