«Η δε γυνή ίνα φοβήται τον άνδρα»: Τι ακριβώς σημαίνει η φράση
Τι σημαίνει η δημοφιλέστερη φράση την ώρα του μυστηρίου, «Ἡ δέ γυνή ἵνα φοβῆται τόν ἄνδρα»; Κατά τη διάρκεια του μυστηρίου του γάμου, αφού τα στεφάνια τεθούν και ανταλλαγούν, αναγινώσκονται δύο περικοπές. Η μία του Αποστόλου Παύλου προς Εφεσίους (Εφεσίους Ε΄ 20-33), στην οποία παρουσιάζεται ο Γάμος ως Μυστήριο Μέγα. Συγχρόνως εκτίθενται οι σχέσεις και τα καθήκοντα και υποχρεώσεις των νεονύμφων. Και καταλήγει η περικοπή: «η δε γυνή ίνα φοβήται τον άνδρα»
Πολλοί πιστεύουν λανθασμένα ότι ο Απ. Παύλος με αυτή τη φράση συμβουλεύει την κάθε γυναίκα, να «τρέμει» και να υπακούει χωρίς αντιρρήσεις τον άνδρα της. Έτσι έχει προκύψει και το πάτημα του ποδιού που είπαμε παραπάνω, δηλώνοντας ότι η γυναίκα δεν θα υποκύψει γιατί είναι και η ίδια δυνατή.
Όμως όταν ο Απόστολος Παύλος έγραφε στους Εφεσίους το παραπάνω, δεν το έκανε για να εκφράσει τον φόβο της γυναίκας στον άνδρα. Για αυτό το ρήμα «φοβούμαι» δε σημαίνει στο αποστολικό ανάγνωσμα φόβο, αλλά σεβασμό. Εννοεί τη βαθιά υπόληψη και τιμή της γυναίκας στον άνδρα. Το πάτημα ποδιού ωστόσο διαστρεβλώνει την παραπάνω φράση. Στην πραγματικότητα δηλαδή η φράση σημαίνει ότι η γυναίκα πρέπει να σέβεται και να υπολογίζει τον άνδρα της, πράγμα που δεν είναι καθόλου κακό και δεν θα έπρεπε να οδηγεί σε τέτοιου είδους αντιδράσεις. Άλλωστε νωρίτερα ακούγονται στο μυστήριο οδηγίες προς τους άνδρες πως πρέπει να αγαπούν τις γυναίκες τους σαν να είναι ο εαυτός τους και να θυσιάζονται για αυτές αν χρειαστεί. Δεν πρέπει λοιπόν και οι γυναίκες να το εκτιμούν και να ανταποδίδουν την αγάπη και τον σεβασμό;
Έτσι ο φόβος της γυναίκας προς τον σύζυγο πρέπει να νοείται όχι ως φόβος και τρόμος προς τον άνδρα, αλλά ως σεβασμός και τιμή που πρέπει να αποδίδει ελεύθερα και θεληματικά στον άνδρα της. Δυστυχώς αποτελεί πραγματικότητα ότι οικογενειακές σκηνές προκαλούνται στο σπίτι, διότι η γυναίκα αυθαδιάζει και αντιλέγει και δυστροπεί. Αλλά όχι! Η καλή σύζυγος δεν γίνεται ποτέ αφορμή να διασαλευθεί η ειρηνική συμβίωση. Ξέρει με τη σιωπή της να προλαμβάνει φιλονικίες και να κατευνάζει τα εξημμένα πνεύματα.
Όλα όσα δεν γνωρίζατε για τη δημοφιλέστερη φράση στον γάμο
Με τον τρόπο αυτό η υποτασσόμενη και φαινομενικά κατώτερη, αποδεικνύεται ανώτερη του άνδρα. Και παιδαγωγεί και μορφώνει τον άνδρα. Θα αντιστέκεται μόνο όταν οι αξιώσεις του άνδρα είναι αντίθετες προς το Νόμο του Θεού.
Ο φόβος του άνδρα, δεν έχει εδώ θέση και δεν είναι υποχρεωμένη να υποταχθεί. Διατί; Διότι ισχύει ο λόγος του Αγίου Πνεύματος: «Πειθαρχείν δεί Θεώ μάλλον ή ανθρώποις» (Πραξ. Ε΄ 29).
Και να μη νομίζει ποτέ, ότι εάν υποταχθεί στις αξιώσεις του άνδρα της για πράγματα αμαρτωλά, θα τον κρατήσει πιστό σύζυγο. Όχι. Είναι πλάνη. Όταν η γυναίκα συνοδεύει τον άνδρα στην παράβαση του Νόμου του Θεού, είναι επόμενο να τον χάσει.
Διατί; Διότι ο σκοπός δεν αγιάζει τα μέσα. Μπορεί να επιτύχει κανείς σκοπό άγιο, όταν ακολουθεί παράνομο δρόμο; Η σημερινή εποχή έχει χίλια τέτοια παραδείγματα που ομιλούν πειστικότατα.
Εδώ θα πρέπει να αναφέρουμε ότι ο άνδρας και η γυναίκα σύμφωνα με την Ορθόδοξη διδασκαλία είναι ίσοι απέναντι στο Θεό, αλλά όχι ίδιοι.
Το κάθε φύλλο έχει το δικό του ρόλο, τον οποίο είναι και κατάλληλα εξοπλισμένο από το Θεό σωματικά και ψυχικά για να παίξει. Τους ρόλους αυτούς περιέγραψε ο Κύριος στη Γέννεση μετά την πτώση, αλλά οι ρόλοι αυτοί πλέον δεν έχουν την έννοια της τιμωρίας, αλλά της δι” αυτών σωτηρίας μετά την έλευση του Κυρίου μας στον κόσμο.
Ο Απόστολος Παύλος έχει γράψει πολλά, κι όχι μόνο τις φράσεις αυτές, για τις σχέσεις των δύο φίλων και περί γάμου και παρθενίας.
Ο άντρας από τη φύση του είναι ηγέτης και αισθάνεται την ανάγκη να προστατεύει και να κατευθύνει. Αν η τάση αυτή υποταχθεί στην αγάπη, τότε επιτελεί το φυσικό της σκοπό, αλλιώς μπορεί να γίνει καταπιεστική και βίαιη.
Γι αυτό ο Απόστολος ζητά από τον άντρα ν΄ αγαπά τη γυναίκα του σαν τον εαυτό του, όπως ο Κύριος τη Εκκλησία, και από τη γυναίκα ν΄αγαπά, να σέβεται και να θαυμάζει τον άντρα.
Από τη στιγμή που δύο άνθρωποι αποφασίσουν να ζήσουν τον έγγαμο βίο και για το σκοπό αυτό επιλέξουν με τη βοήθεια του Θεού ο ένας τον άλλο, δεσμεύονται απέναντι στο Θεό ν΄ αγωνιστούν μαζί για την αγάπη και τη δόξα του Θεού ο καθένας μέσα από το γάμο τους και τα παιδιά που θα τους χαρίσει ο Θεός, αλλά και ταυτόχρονα γίνονται υπεύθυνοι και υπόλογοι ο ένας για την ψυχή του άλλου και οι δυο για τις ψυχές των παιδιών τους.
Είναι δύσκολο να σωθεί ένας έγγαμος άνθρωπος άντρας ή γυναίκα χωρίς τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειάς του, εκτός κι αν έχει λιώσει γόνατα στην προσευχή γι αυτούς.
Στην επίμαχη φράση λοιπόν ο Απόστολος, χρησιμοποιεί τη λέξη «φοβείται» με την έννοια ν΄ αγαπά, να θαυμάζει και να σέβεται, διότι η αγάπη της γυναίκας προς τον άντρα χωρίς το σεβασμό εύκολα ξεφεύγει από τα σωστά πλαίσια και οδηγεί τη σχέση σε ναυάγιο.
«Η δε γυνή ίνα φοβήται τον άνδρα»: Άγιος Παΐσιος
Αν λείψει ο σεβασμός, η συστολή, φθάνουμε στην παρρησία, στην αναίδεια. Μέσα στον φόβο όμως υπάρχει ο σεβασμός και μέσα στον σεβασμό υπάρχει η αγάπη. Κάτι που το σέβομαι, το αγαπώ κιόλας, και κάτι που το αγαπώ, το σέβομαι.
Η γυναίκα να σέβεται τον άνδρα. Ο άνδρας να αγαπά την γυναίκα. Αλλά τώρα ισοπεδώνουν τα πάντα και διαλύονται μετά οι οικογένειες, γιατί πιάνουν το Ευαγγέλιο ανάποδα.
«Πρέπει η γυναίκα να υπακούει», λέει ο άνδρας. Μα, αν δεν έχεις αγάπη, δεν μπορείς ούτε ένα γατί να υποτάξεις. Αν δεν έχεις αγάπη, ο άλλος δεν πληροφορείται, και ούτε ένα ποτήρι νερό δεν μπορείς να του ζητήσεις να σου φέρει.
Όταν κανείς σέβεται τον άλλον, τον ίδιο τον εαυτό του να σέβεται, αλλά τον εαυτό του δεν τον υπολογίζει. Ο σεβασμός προς τον άλλο έχει φιλότιμο. Ενώ, όταν προσέχει κανείς τον εαυτό του, αυτό δεν έχει φιλότιμο.
Άγιος Νεκτάριος: Η δε γυνή ίνα φοβήται τον άνδρα»
Ο φόβος αυτός δεν έχει τίποτα κοινό με τον υπονοούμενο φόβο από κάποιες κυρίες που χαμογελούν κατά την ώρα της αναγνώσεως της περικοπής αυτής στο μυστήριο του γάμου.Είναι «φόβος» ιερός, αγνός και δίκαιος,και επιβάλλεται στις γυναίκες ως θεία εντολή για την ευτυχία και αιώνια ευδαιμονία τους και τον αδιάρρηκτο σύνδεσμο της κοινής αγάπης.
Ο «φόβος» αυτός δεν εκφράζει τίποτα που φοβίζει και τρομάζει τη γυναίκα.Ο “φόβος” αυτός γεννάται από την πολλή αγάπη προς αυτόν που την αγαπά και εκφράζεται ως υποταγή και ως προθυμία να τον ευαρεστήσει. Η αγάπη της γυναίκας προς τον σύζυγό της εκδηλώνεται ως φόβος να μην εκπέσει από την αγάπη που εκείνος της δείχνει.
«Ἡ δέ γυνή ἵνα φοβῆται τόν ἄνδρα»,
θεολογικός σχολιασμός στο Εφεσ. 5, 33
Ἁγίου Νεκταρίου, Μητροπολίτου Πενταπόλεως, Αθήνα 1902
Περί του τις η αληθής ερμηνεία το κείμενο του αγ. Νεκταριίου στο πρωτότυπο
“Η ρήσις αύτη, μετά τα ειρημένα υπό του Παύλου περί της αγάπης του ανδρός προς την εαυτού γυναίκα και περί του βαθμού και του ποιού της αγάπης αυτού, ο περί ου ο λόγος φόβος ουδέν δύναται να εκφράζη το φοβερόν και το εκδειματούν (= το κατατρομάζον) την γυναίκα. Η Εκκλησία ως σώμα Χριστού αγαπά και συνάμα φοβείται τον Κύριον ημών Ιησούν Χριστόν ως σωτήρα και κεφαλήν αυτής.
Ο φόβος ούτος της Εκκλησίας προς τον Ιησούν Χριστόν γεννάται εκ της πολλής αγάπης προς τον αγαπήσαντα αυτήν και εκφράζεται και εκδηλούται ως άκρα προς αυτόν ευλάβεια, ως ευλάβεια προς τας εαυτού εντολάς, ως υποταγή άκρα προς αυτόν και ως προθυμία προς ευαρέσκειαν αυτού.
Η αγάπη αυτής της Εκκλησίας προς τον Σωτήρα εκδηλούται ως φόβος μη υπολειφθή εν τινι και εκπέση της αγάπης αυτού αναξία ταύτης δεικνυομένη. Τοιούτος ο της Εκκλησίας προς τον Σωτήρα Χριστόν φόβος. Υπό την αυτήν ακριβώς έννοιαν και σημασίαν ο Απόστολος γράφει ίνα η γυνή φοβήται τον άνδρα.
Δια της ρήσεως ταύτης ο Απόστολος Παύλος εζήτησε την σύσφιγξιν των δεσμών της συζυγικής αγάπης· διότι ως η αγάπη και ο φόβος της Εκκλησίας προς τον Σωτήρα Χριστόν προσφιλεστέραν αυτήν ως νύμφην τω νυμφίω Χριστόν ποιούσιν, ούτω και η αγάπη και ο φόβος της γυναικός προς τον εαυτής άνδρα προσφιλεστέραν αυτήν αυτώ ποιούσιν.
Ότι ο φόβος ούτος ουδέν έχει κοινόν προς τον υπονοούμενον φόβον υπό τινών κυριών των μειδιωσών κατά την ώρα της αναγνώσεως της περικοπής ταύτης εν τω μυστηρίω του γάμου, και ότι ούτος είνε ιερός, αγνός και δίκαιος, και ότι επιβάλλεται ούτος εις τας γυναίκας ως θεία εντολή δια την εαυτών ευτυχίαν και αιώνιαν ευδαιμονίαν και τον αδιάρρηκτον σύνδεσμον της κοινής αγάπης θέλομεν αποδείξει.”
