Πελέ: Θλίψη έχει σκορπίσει ο θάνατος του βασιλιά
Ο Πελέ τα τελευταία χρόνια αντιμετώπιζε διάφορα προβλήματα υγείας, τα οποία επιδεινώθηκαν μετά την εμφάνιση καρκίνου στο παχύ έντερο. Για έναν χρόνο φάνηκε να ξεπερνά κι αυτόν τον σκόπελο, ωστόσο όταν βρέθηκε ξανά στο νοσοκομείο στα τέλη του Νοεμβρίου οι περισσότεροι ήξεραν ότι αυτός θα ήταν ο πιο σπουδαίος αγώνας για τη ζωή του.
«Προσευχηθείτε όλοι για τον Βασιλιά», είχε πει ο βοηθός της Εθνικής Βραζιλίας Σέζαρ Σαμπάιο λίγο πριν από τον τελευταίο αγώνα της σελεσάο με το Καμερούν για τους ομίλους του Παγκοσμίου Κυπέλλου. Δυστυχώς όμως η κατάσταση του ήταν η αναστρέψιμη με τον Βραζιλιάνο σούπερ σταρ να αφήνει την τελευταία του πνοή σε ηλικία 82 ετών και μια τεράστια ποδοσφαιρική κληρονομιά πίσω του.
Ο Έντσον Αράντες Ντον Νασισμέντο (θα εξηγήσουμε παρακάτω την ιστορία με το όνομα και το παρατσούκλι του) γεννήθηκε στις 23 Οκτωβρίου 1940 στην πόλη Tres Coracoes (Τρεις Καρδιές) της επαρχίας Μίνας Τζεράις . Από εκεί ήταν ο πατέρας του Ντοντίνιο, ο οποίος ήταν ποδοσφαιριστής κι εκείνη την εποχή αγωνίζονταν στην Ατλέτικο Μινέιρο. Στα μάτια του πιτσιρικά ο πατέρας του ήταν ο καλύτερος στον κόσμο και όταν τελείωνε το σχολείο, πριν πάει στο σπίτι θα έπαιζε πάντα έναν αγώνα με τα άλλα παιδιά της γειτονιάς, προσπαθώντας να μιμηθεί ότι έκανε ο Ντοντίνιο.
Τότε ούτε καν περνούσε από το μυαλό του ότι θα γίνονταν επαγγελματίας ποδοσφαιριστής πολλώ δε μάλλον ότι θα έφτανε να γίνει ο κορυφαίος του κόσμου.
Ειδικά όταν ο Ντοντίμιο τραυματίστηκε και η ομάδα σταμάτησε να τον πληρώνει, με αποτέλεσμα η όχι ιδιαίτερη εύπορη οικογένεια τους να περάσει ακόμη πιο δύσκολα. Ο Πελέ για να βοηθήσει την οικογένεια του αναγκάστηκε να δουλέψει ως λούστρος για να βοηθήσει οικονομικά, ωστόσο ποτέ δεν σταμάτησε να παίζει ποδόσφαιρο. Έστω κι αν κάποιες φορές αυτός και η παρέα του μη έχοντας ποδοσφαιρική μπάλα κλωτσούσαν ένα μάνγκο ή κάλτσες που παραγέμιζαν με χαρτιά!
Ο πατέρας του όμως έβλεπε το ταλέντο του και τον συνόδευε στα δοκιμαστικά στις μεγάλες ομάδες του Σάο Πάολο. Κανείς δεν ασχολήθηκε ιδιαίτερα μαζί του αλλά μετά από μία σειρά απορρίψεων, το 1956 τον δέχθηκε η Σάντος. Εκείνη την εποχή ήταν μια μικρομεσαία ομάδα της βραζιλιάνικης μεγαλόπολης που προσπαθούσε να βρει τη θέση της ανάμεσα στους μεγάλους.
Ο μικρός μάγος δε χρειάστηκε παρά μόλις τρία χρόνια για να κάνει το ντεμπούτο του στην πρώτη ομάδα (ήταν 15 χρονών και 319 ημερών!) σε φιλικό αγώνα κι ο μύθος του Πελέ μόλις είχε αρχίσει να γεννιέται.
Λίγο πριν γίνει 17 κλήθηκε στην εθνική ομάδα, την υπέρτατη τιμή για έναν Βραζιλιάνο, καταφέρνοντας στο ντεμπούτο του να σκοράρει κόντρα στην Αργεντινή και πριν ενηλικιωθεί βρέθηκε στην αποστολή της σελεσάο για το Παγκόσμιο Κύπελλο της Σουηδίας.
Στο πλαίσιο του τετάρτου ομίλου νίκησε την Αυστρία με 3-0, αναδείχθηκε ισόπαλη της Αγγλίας με 0-0 και επικράτησε με 2-0 της Σοβιετικής Ένωσης του κορυφαίου τερματοφύλακα όλων των εποχών Λεβ Γιασίν. Σ’ αυτό το τελευταίο ματς έκανε ντεμπούτο ο Πελέ σε Παγκόσμιο Κύπελλο (είχε ταξιδέψει τραυματίας) και φρόντισε από το επόμενο ματς να βάλει τη σφραγίδα του στον πρώτο θρίαμβο της Βραζιλίας σε Μουντιάλ.
Πριν εξηγήσουμε τι έκανε ο «Βασιλιάς» στην σκανδιναβική χώρα να υπενθυμίσουμε ότι η Βραζιλία εκείνη την εποχή δεν είχε το στάτους που έχει σήμερα. Ειδικά μετά το κάζο του 1950 όταν και ηττήθηκε στον «τελικό» της διοργάνωσης με 2-1 από την Ουρουγουάη μέσα στο Μαρακανά, η χώρα είχε πέσει σε ποδοσφαιρική κατάθλιψη. Μέχρι τη στιγμή που εμφανίστηκε στο προσκήνιο αυτός ο απίθανος πιτσιρικάς για να δώσει ξανά… χρώμα σε εκείνη τη φουρνιά των παικταράδων και να λύσει τα… μάγια που πολλοί πίστευαν ότι είχαν κάνει στην ομάδα.
Στις 19 Ιουνίου 1958 η Βραζιλία αντιμετώπισε την Ουαλία στον προημιτελικό με τον Πελέ να είναι πρώτη φορά στο βασικό σχήμα… Οι σκληροτράχηλοι Ουαλοί κρατούσαν το 0-0 μέχρι το 66ο λεπτό, όταν η μπάλα έφτασε στον Πελέ μέσα στην περιοχή…
Ο τελευταίος την κατέβασε με το στήθος, μ’ ένα μαγικό άγγιγμα την πέρασε πάνω από τον αντίπαλο του και πριν συνέλθουν όλοι από το… ταχυδακτυλουργικό που μόλις είχαν δει, με το δεξί την έστειλε στο βάθος της αντίπαλης εστίας. Εκείνη την ημέρα ήταν 17 ετών και 239 ημερών και 64 χρόνια αργότερα παραμένει ο νεαρότερος ποδοσφαιριστής που έχει σκοράρει ποτέ σε Μουντιάλ.
Στον ημιτελικό με τη Γαλλία των Κοπά, Φοντέν πέτυχε αυθεντικό χατ τρικ (μέσα σε ένα ημίχρονο) σκοράροντας τρία γκολ σε 23 λεπτά (52’, 63’, 75’) για το θριαμβευτικό 5-2 και στον τελικό (που έληξε επίσης 5-2) πέτυχε άλλα δύο γκολ (55’, 90’) με το πρώτο να είναι… ποίημα.
Η Βραζιλία κατέκτησε τον τίτλο και ο Πέλε κατέκτησε όλον τον κόσμο, καθώς το Μουντιάλ του 1958 ήταν το πρώτο που είχε τηλεοπτική κάλυψη και όλη η υφήλιος είχε σοκαριστεί από αυτά που έκανε μέσα στο γήπεδο εκείνο το ανήλικο παιδί.
Κι ήταν τέτοιο το σοκ που είχε προκαλέσει η παρουσία, που ανάγκασε τους μεγάλους συλλόγους της Ευρώπης (Ρεάλ, Ίντερ, Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ) να στείλουν εκπροσώπους τους στο Σάο Πάολο προκειμένου να τον κάνουν δικό τους. Οι φήμες της εποχής ήθελαν την Ρεάλ να του προσφέρει ένα εκατομμύριο δολάρια (για εκείνα τα χρόνια ήταν μυθικό ποσό) ενώ ο Τζιάνι Ανιέλι φέρεται να του πρόσφερε πέρα από τα χρήματα και ποσοστό από το μετοχικό κεφάλαιο της Φιατ!
Η απόσυρση του Πελέ και η εμπειρία στις ΗΠΑ
Στις 18 Ιουλίου 1971 ο Πελέ φόρεσε για τελευταία φορά τη φανέλα της εθνικής Βραζιλίας σε φιλικό παιχνίδι που διεξήχθη στο Μαρακανά μπροστά σε 140.000 χιλιάδες θεατές (κάποιοι ανεβάζουν τον αριθμό στις 150.000).
Αντίπαλος της «σελεσάο» η Γιουγκοσλαβία που αποκαλούνταν «Βραζιλία της Ευρώπης» με τον Πελέ να έχει στο πλευρό του σχεδόν το σύνολο της ομάδας που κατέκτησε το Μουντιάλ το 1970…
Το τελικό 2-2 δεν στεναχώρησε κανέναν με τον Πελέ να γνωρίζει μία από τις συγκλονιστικότερες στιγμές κατά την αποχώρηση του με όλο το γήπεδο να τον χειροκροτεί την ώρα που έκανε για τελευταία φορά το γύρο του θριάμβου ως παίκτης της Εθνικής με Βραζιλιάνους και Σέρβους να κάνουν pasillo και να τον αποθεώνουν μαζί με τον κόσμο.
Μέσα σε 13 χρόνια είχε μετατρέψει μια εθνική ομάδα που δεν υπολόγιζε κανείς στη μεγαλύτερη δύναμη του Παγκοσμίου ποδοσφαίρου
Το 1974 ο Πελέ ανακοίνωσε το τέλος της καριέρας με την Σάντος, αλλά ένα χρόνο αργότερα (κι αφού είχε παίξει σποραδικά κάποια ματς με την ομάδα της καρδιάς του) ανακοίνωσε ότι για πρώτη φορά θα αγωνιστεί εκτός Βραζιλίας υπογράφοντας τριετές συμβόλαιο με την Κόσμος της Νέας Υόρκης!
Μια ομάδα που αγωνίζονταν στην North American Soccer League (NASL), προπομπός του σημερινού MLS και με την απόκτηση του κατάφερε να στρέψει το ενδιαφέρον των Αμερικάνων στο ποδόσφαιρο. Κι ο Πελέ βέβαια δεν βγήκε χαμένος καθώς έγινε ο πιο ακριβοπληρωμένος αθλητής στον κόσμο βάζοντας στους λογαριασμούς 8 εκατομμύρια δολάρια 2.7 ετησίως), τα οποία ήταν πολλά περισσότερα λόγω των χορηγικών συμφωνιών που υπέγραψε.
Γιατί ο Πελέ ήταν ο πρώτος παγκόσμιος σταρ του ποδοσφαίρου, τον οποίο γνώριζαν σε κάθε γωνιά του πλανήτη και η εικόνα του πουλούσε τρελά.
Τα σχεδόν άδεια γήπεδα γέμιζαν ασφυκτικά όπου κι αν έπαιζε ο Πελέ, που οδήγησε την ομάδα της Νέας Υόρκης στην κατάκτηση του πρώτου τίτλου στην ιστορία της (έχοντας συμπαίκτες τον Κάρλος Αλμπέρτο και τον Φράντς Μπεκενμπάουερ) και το πραγματικά τελευταίο του αντίο στην ενεργό δράση δεν θα μπορούσε να είναι καλύτερο.
Την 1η Οκτωβρίου 1977 μπροστά σε 80.000 θεατές (ανάμεσα τους πολιτικοί, ηθοποιοί, τραγουδιστές, σπουδαίοι ποδοσφαιριστές από διάφορες χώρες κι ο τεράστιος Μοχάμεντ Άλι) η Κόσμος αντιμετώπισε τη Σάντος με τον Πελέ να αγωνίζονται στο πρώτο ημίχρονο με την ομάδα της Νέας Υόρκης και στο δεύτερο με την ομάδα της καρδιάς του αποχωρώντας στο φινάλε με δάκρυα στα μάτια…
Μια τεράστια καριέρα 20 χρόνων είχε ολοκληρωθεί, αλλά ακόμη και σήμερα υπάρχουν διαφωνίες και κόντρες για το πόσα γκολ έχει πετύχει στην καριέρα του «ο βασιλιάς».
Σύμφωνα με τους Βραζιλιάνους έχει σκοράρει 1279 γκολ σε 1363 ματς (με Σάντος, Κόσμος και Εθνική), αλλά σύμφωνα με τη FIFA έχει σκοράρει 757 γκολ σε 812 αγώνες. Γιατί προέκυψε αυτή η διαφορά; Γιατί οι Βραζιλιάνοι υπολογίζουν και τα φιλικά ματς που έδωσαν στις περιοδείες τους ανά τον κόσμο.
«Εκείνη την εποχή οι ομάδες της Βραζιλίας ήταν οι καλύτερες στον κόσμο και τα φιλικά τους ήταν με δυνατούς αντιπάλους, πολλές φορές πολύ πιο σημαντικά από επίσημους αγώνες», είναι το επιχείρημα τους, αλλά για τη FIFA αυτό που μετρά είναι οι επίσημες διοργανώσεις…
Πώς προέκυψε το παρατσούκλι Πελέ
Από την εποχή που μεσουρανούσε, αλλά και αρκετά χρόνια μετά την απόσυρση του (καθώς παρέμενε ένα τεράστιο brand name) ένα από τα μεγάλα ερωτήματα που αφορούσαν την καριέρα του είχε να κάνει με το ίδιο το όνομα.
Όπως όλοι οι Βραζιλιάνοι το πραγματικό του όνομα ήταν… σιδηρόδρομος, καθώς στην ταυτότητα έγραφε Έντσον Αράντες Ντον Νασιμέντο, ωστόσο άπαντες τον ήξεραν με το παρατσούκλι του.
Το γιατί βαφτίστηκε Έντσον και πως προέκυψε το Πελέ έχουν τη δική τους ιστορία. «Με ονόμασαν Έντσον, προς τιμήν του εφευρέτη Τόμας Έντισον επειδή το ηλεκτρικό ρεύμα είχε φτάσει στην πόλη μου όταν εγώ γεννήθηκα», έχει εξηγήσει ο ίδιος ο «Βασιλιάς» για το πως πήρε το κανονικό του όνομα.
Ωστόσο ούτε ο ίδιος Πελέ δεν είναι 100% σίγουρος για το πως προέκυψε το παρατσούκλι που τον έκανε γνωστό σ’ όλον τον κόσμο. Το μόνο σίγουρο είναι ότι στην αρχή δεν του άρεσε καθόλου και είχε φτάσει στο σημείο να ρίξει μπουνιά σ’ ένα συμμαθητή του που τον αποκάλεσε «Πελέ» με αποτέλεσμα να αποβληθεί από το σχολείο… Έχοντας μάθει από τον πατέρα του ότι τον Έντσον προέρχονταν από έναν σπουδαίο εφευρέτη, το Πελέ του ακούγονταν… απαίσιο.
Επίσης το σίγουρο είναι ότι στην οικογένειά του, του είχαν δώσει άλλο παρατσούκλι καθώς ο θείος του Χόρχε (αδερφός του πατέρα του) τον έβγαλε «Ντίκο». Κι η μητέρα του μέχρι να πεθάνει συνήθως τον φώναζε Ντίκο και όχι Πελέ. Όταν δεν έκανε τα πρώτα του ποδοσφαιρικά βήματα στη Σάντος τον αποκαλούσαν
«Gasolina», όπως έναν διάσημο Βραζιλιάνο τραγουδιστή, αλλά ευτυχώς δεν κράτησε για πολύ…
Από που προέκυψε όμως το Πελέ; Υπάρχουν πολλές εκδοχές με τον ίδιο να προκρίνει δύο εξ αυτών. Η πρώτη έχει να κάνει με το ότι στα πορτογαλικά όταν κλωτσάς με το πόδι η έκφραση είναι «Πε» κι όπως είχε πει χαμογελώντας: «Επειδή στην αρχή μάλλον έκανα κάποια λάθη, μάλλον με φώναζαν Πε-λέ».
Η δεύτερη σχετίζεται με την Βάσκο Ντε Σάο Λουρέντσο στην οποία αγωνίζονταν ο πατέρας του κι ο Έντσον. Ο τερματοφύλακας της Βάσκο λέγονταν Μπίλε κι ο τρίχρονος Έντσον όταν πήγαινε στις προπονήσεις προτιμούσε να κάθεται κάτω από το τέρμα και να αποκρούει τα σουτ των άλλων. Κι όταν απέκρουε κάποιο φώναζε «Μπράβο Μπίλε», «Σπουδαία απόκρουση Μπίλε». Βέβαια λόγω ηλικίας δεν μιλούσε πολύ καλά καθαρά κι έτσι έλεγε το «Μπίλε», «Πίλε». Κι όταν μετά από λίγο καιρό μετακόμισαν στο Μπαουρού (πήρε μεταγραφή ο πατέρας του) το «Πίλε», έγινε «Πελέ» λόγω της παχιάς προφοράς που είχε από την επαρχία που γεννήθηκε. Ένας συμμαθητής του άρχισε να τον κοροϊδεύει φωνάζοντας τον «Πελέ» κι έτσι γεννήθηκε το πιο διάσημο παρατσούκλι στην ιστορία του παγκόσμιου αθλητισμού.
Ένα παρατσούκλι που γέννησε ατελείωτους μύθους, μεγάλωσε ολόκληρες γενιές ποδοσφαιρόφιλων, αποτέλεσε το όνειρο και τη φαντασίωση πιτσιρικάδων σ’ όλον τον κόσμο και θα παραμείνει στην αιωνιότητα
Οι τρεις γάμοι του Πελέ και οι περιπέτειες του γιου
Ο Πελέ λίγο μετά την εφιαλτική παρουσία της Βραζιλίας στο Παγκόσμιο Κύπελλο της Αγγλίας (αποκλεισμός από τη φάση των ομίλων με τον ίδιο να δέχεται βίαια μαρκαρίσματα) παντρεύτηκε με τον Ροζμαρί Ντος Ρέις Τσόλμπι με την οποία απέκτησε τρία παιδιά. Την Κέλι Κριστίνα, τον Έντσον και την Τζένιφερ για να χωρίσουν το 1982.
Το 1994 ο Πελέ ντύθηκε γαμπρός για δεύτερη φορά καθώς παντρεύτηκε την Ασίρια Λέμος Σέισας με το ζευγάρι να αποκτά δίδυμα (Τζόσουα και Σελέστε) το 1996 πριν χωρίσουν το 2008.
Το 2016 ο Πελέ παντρεύτηκε για τρίτη φορά με την Μάρσια Αόκι, με την οποία δεν έχει κάνει παιδιά, ωστόσο πέραν των πέντε τέκνων από τους δύο πρώτους του γάμους, ο Βραζιλιάνος είναι πατέρας δύο ακόμη παιδιών. Της Σάντρα Μασάδο και της Φλάβια Κουρτζ που γεννήθηκαν τη δεκαετία του ’60 από παράνομες σχέσεις του.
Ο γιος του από τον πρώτο του γάμο Έντσον Τσόλμπι Ντο Νασιμέντο ή απλά Εντίνιο ήταν και ο μεγάλος του καημός. Όχι γιατί στην ποδοσφαιρική του καριέρα αποφάσισε να παίξει ως τερματοφύλακας (έφτασε με την Σάντος στον τελικό του 1995), αλλά γιατί στα τέλη της δεκαετίας του ‘90 βρέθηκε κατηγορούμενος για ξέπλυμα χρήματος και διακίνηση ναρκωτικών αλλά για δολοφονία. Από την τελευταία κατηγορία γλίτωσε, όχι όμως από τις άλλες δύο. Αρχικά είχε τιμωρηθεί με 33 χρόνια φυλάκιση, αλλά μετά από πολυετείς αναβολές στη δίκη σε δεύτερο βαθμό η ποινή του έπεσε στα 12 χρόνια με τον ίδιο να ισχυρίζεται ότι ήταν χρήστης και όχι έμπορος ναρκωτικών. Τελικά έμεινε στη φυλακή για μία εβδομάδα καθώς το δικαστήριο έκρινε ότι πρέπει να απελευθερωθεί για να απεξαρτηθεί.
Ο Πελέ στάθηκε από την πρώτη στιγμή στο πλευρό του δηλώνοντας 100% σίγουρος για την αθωότητα του…
Πελέ: Πολιτικός και ηθοποιός
Ο Πελέ κατά τη διάρκεια της καριέρας του πολλές φορές κατηγορήθηκε για την «a politica» στάση του και το γεγονός πως ουδέποτε εκμεταλλεύτηκε τη θέση του για να πιέσει τη δικτατορία (που κυβερνούσε από το 1964 και για 20 χρόνια)… Το παραδέχθηκε και ο ίδιος μιλώντας στο πρόσφατο ντοκιμαντέρ του Netflix για τη ζωή του…
Ωστόσο λίγο πριν το μιλένιουμ δέχθηκε την πρόταση για να αναλάβει Υπουργός Αθλητισμού, περνώντας τον περίφημο Νομο Πελέ για τα δικαιώματα των ποδοσφαιριστών. Ο ίδιος θεωρούσε πάντα ότι επιτέλους δικαίωνε τους αγώνες των ποδοσφαιριστών που ήταν σαν σκλάβοι των συλλόγων, οι επικριτές του τον κατηγόρησαν ότι όλα τα έκανε για το θεαθήναι και η πολιτική του σταδιοδρομία δεν κράτησε πολύ.
Το 1969 είχε την πρώτη του επαφή με τον κόσμο του θεάματος έχοντας έναν μικρό ρόλο στην ταινία «Os Estranhos» που είχε να κάνει με τους εξωγήινους και το 1977 είχε συνθέσει το τραγούδι για την ταινία με τίτλο… «Πελέ».
Η μεγαλύτερη κινηματογραφική του επιτυχία πάντως ήταν η συμμετοχή του στην ταινία «Η απόδραση των 11» όπου συμπρωταγωνιστούσε μαζί με τους Σιλβέστερ Σταλόνε, Μαξ Φον Σίντοφ, Μάικλ Κέιν, Οσβάλντο Αρντίλες, Μπόμπι Μουρ. Στην ταινία μια ομάδα κρατουμένων νικά μια ομάδα Γερμανών σε φιλικό αγώνα που έγινε στο Παρίσι, με τον Πελέ να διαμορφώνει το τελικό 5-4 με ένα μαγικό ανάποδο ψαλιδάκι και τους συμπαίκτες του να τον σηκώνουν στους ώμους.
Από τη δεκαετία του ‘90 είχε τον τίτλο του πρεσβευτή του ΟΗΕ και της UNESCO ενώ τον Δεκέμβριο του 2000 η FIFA τον ανακήρυξε παίκτη του αιώνα και το περιοδικό TIME τον συμπεριέλαβε στη λίστα με τους 100 πιο σημαντικούς ανθρώπους του 20ου αιώνα…