Ανιχνευτής ψεύδους: Ο τρόπος με τον οποίο θέλει να εξεταστεί η Ρούλα Πισπιρίγκου
Η 33χρονη φερόμενη παιδοκτόνος, Ρούλα Πισπιρίγκου, η οποία κατηγορείται για την ανθρωποκτονία από πρόθεση της κόρης της, Τζωρτζίνας, επιθυμεί να εξεταστεί με ανιχνευτή ψεύδους. Η ίδια ελπίζει πως έτσι θα αποδείξει την αθωότητας της και πως όντως δεν έχει ιδέα για την κεταμίνη που βρέθηκε στο αίμα της 9χρονης Τζωρτζίνας.
Ειδικότερα, η Ρούλα Πισπιρίγκου έβαλε στο τραπέζι το ενδεχόμενο να υποβληθεί σε τεστ ανίχνευσης ψεύδους για να φανεί όπως υποστηρίζει ότι δεν ευθύνεται για τον θάνατο της Τζωρτζίνας, αλλά και για τους άλλους δύο θανάτους των παιδιών της, στην Πάτρα.
Η πρόταση έγινε από τον δικηγόρο που την εκπροσωπεί μέσα στα κρατητήρια στον 7ο όροφο της ΓΑΔΑ. Η Ρούλα Πισπιρίγκου το δέχτηκε αμέσως, καθώς όπως είπε, μέσα από αυτό θα φανεί ότι λέει αλήθεια.
Τι ακριβώς ο ανιχνευτής ψεύδους και πόσο ακριβές είναι το μηχάνημα
Ο «πολύγραφος», πιο γνωστός ως ανιχνευτής ψεύδους, είναι ένα μηχάνημα που σύμφωνα με τα όσα ισχυρίζονται οι ειδικοί μπορεί να… ξεσκεπάσει τους ψεύτες.
Πόσο ακριβές είναι όμως το αποτέλεσμα του συγκεκριμένου τεστ και πόσο μπορεί να βασιστεί κανείς σε αυτό για να «καταδικάσει» έναν άνθρωπο ως ψεύτη;
Οι ανιχνευτές ψεύδους στηρίζονται στην επιστημονική υπόθεση ότι το ψέμα προκαλεί άγχος, σε αυτόν που το λέει. Μελέτες έχουν δείξει πως όταν εξαπατούμε ένα άλλο πρόσωπο, το τμήμα του εγκεφάλου που σχετίζεται με τα συναισθήματα, η αμυγδαλή, «ανάβει». Έτσι, αισθανόμαστε ντροπή, τύψεις κι αρχίζουμε να γινόμαστε νευρικοί.
Αν και νομίζουμε πως μπορούμε να κρύψουμε αυτό που νιώθουμε από τον συνομιλητή μας, το σώμα μας μάς προδίδει: η αναπνοή μας μπορεί να αλλάξει, οι καρδιακοί παλμοί και η αρτηριακή πίεση ανεβαίνουν, τα άκρα μας, χέρια και πόδια, έχουν συσπάσεις, μπορεί ακόμη και να αρχίσουμε να ιδρώνουμε.
Σε αυτό ακριβώς το σημείο «πιάνει δουλειά» ο πολύγραφος, το μηχάνημα που σχεδιάστηκε για να μετρά ακριβώς αυτές τις φυσιολογικές αποκρίσεις του οργανισμού. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή… Ο εξεταζόμενος κάθεται αναπαυτικά και ο εξεταστής τον «συνδέει» με μια σειρά από αισθητήρες που καταγράφουν τον ρυθμό της αναπνοής, την κίνηση σε χέρια και πόδια, την αρτηριακή πίεση, καθώς και τον ιδρώτα.
Αφού ολοκληρωθεί η… καλωδίωση του εξεταζομένου, αρχίζει ο καταιγισμός ερωτήσεων, οι οποίες στην αρχή είναι εξαιρετικά απλές, του τύπου «είστε άνθρωπος;» ή «έχετε πει ποτέ ψέματα σε κάποιον;».
Στη συνέχεια ο… βαθμός δυσκολίας ανεβαίνει με τις ουσιαστικές ερωτήσεις να «πέφτουν βροχή» και μάλιστα να επαναλαμβάνονται συχνά, αλλά με κάποιες διαφοροποιήσεις στη διατύπωση, ώστε ο εξεταζόμενος να πέσει στην παγίδα και να προδοθεί.
Οι ειδικοί υποστηρίζουν πως τα επιστημονικά στοιχεία ενισχύουν την εγκυρότητα των τεστ για την ανίχνευση ψεύδους, εφόσον αυτά διεξάγονται και ερμηνεύονται με βάση τις σωστές διαδικασίες.
Μάλιστα, όταν τηρούνται οι προβλεπόμενες διαδικασίες, η εγκυρότητα του συγκεκριμένου τεστ φτάνει το 87%.
Αμφιβολίες για την εγκυρότητά του
Οι χειριστές του συγκεκριμένου μηχανήματος μπορεί να διαρρηγνύουν τα ιμάτιά τους για την εγκυρότητα του τεστ, ωστόσο δεν λείπουν και οι φωνές που υποστηρίζουν το αντίθετο και εκφράζουν τις αμφιβολίες τους για το πόσο ακριβή είναι τα αποτελέσματά του.
Ένας σημαντικός παράγοντας, σύμφωνα με τους επικριτές του πολυγράφου, είναι το γεγονός ότι οι άνθρωποι έχουν την τάση να λένε ψέματα. Σύμφωνα μάλιστα με μια έρευνα, τα παιδιά, πριν καν φτάσουν τα 3 χρόνια, αρχίζουν να λένε μικρά, αθώα ψέματα, ενώ μέχρι να γίνουν 6 ετών έχουν καταφέρει να «τελειοποιήσουν» την τεχνική τους και να μην γίνεται τόσο εύκολα αντιληπτό το ότι ψεύδονται.
Μεγαλώνοντας, κάποιοι άνθρωποι κάνουν το ψέμα συνήθειά τους και αυτό είναι κάτι που μπορεί να επηρεάσει την αντίδρασή τους στον πολύγραφο. Μάλιστα μια επιστημονική έρευνα υποστηρίζει πως όταν ένας άνθρωπος λέει συχνά ψέματα, τότε ο εγκέφαλός του γίνεται λιγότερο ευαίσθητος και έτσι είναι πιο πιθανό να ξεγελάσει το μηχάνημα με τις αντιδράσεις του.
Ένα άλλο πρόβλημα, σύμφωνα με τους επικριτές του πολυγράφου, είναι το γεγονός ότι η αύξηση της αρτηριακής πίεσης ή του ρυθμού αναπνοής ενός ανθρώπου μπορεί να παρατηρηθεί εξαιτίας και άλλων παραγόντων, και όχι μόνο όταν λέει ψέματα.
Φόβος, θυμός, αμηχανία εξαιτίας μιας προσωπικής ερώτησης, πόνος από το πιεσόμετρο, ακόμη και ο τόνος της φωνής του εξεταστή, όλα μπορούν να προκαλέσουν την ίδια αντίδραση στον εξεταζόμενο, την οποία ο πολύγραφος θα ερμηνεύσει ως ψέμα, εξηγεί στο βιβλίο του «Πώς να ξεγελάσετε τον πολύγραφο», ο Νταγκ Ουίλιαμς πρώην αστυνομικός με μεγάλη πείρα στον χειρισμό του αμφιλεγόμενου μηχανήματος.