Φέτα: Με αποδείξεις είναι το αρχαιότερο τυρί του κόσμου
Όσο απίστευτο και αν ακούγεται η φέτα είναι το αρχαιότερο τυρί του κόσμου και μάλιστα βρίκουμε αναφορά στην Ομήρου Οδύσσεια όταν ο Οδυσσέας επισκέφτηκε το σπήλαιο του κύκλωπα Πολύφημου, επίσης μαθαίνουμε πως ο Πολύφημος παρασκεύαζε την φέτα.
Επίσης καταλαβαίνουμε από το κείμενο του Όμηρου πως ο Πολύφημος είχε και άλλα είδη τυριών στα ράφια του.
Οδύσσεια, μετάφραση Καζαντζάκη-Κακριδή, ραψωδία ι στίχοι 216-249:
Το μεταφρασμένο κείμενο
Σε λίγο ομπρός στο σπήλιο φτάσαμε, μα μέσα αυτός δεν ήταν, μόν΄ τα παχιά τ΄ αρνιά του εβόσκιζε ψηλά στα βοσκοτόπια. Κι εμείς το σπήλιο τριγυρίζοντας το αποθαμάξαμε όλο: τυριά γεμάτα τα τυρόβολα· στις μάντρες στοιβαγμένα τ΄ αρνιά, τα ρίφια· κι ήταν ξέχωρα κλεισμένη η κάθε γέννα, χώρια μαθές τα πρωτογέννητα και χώρια τα μεσάτα, και τα ψιμάρνια χώρια· ξέχειλα τ΄ αγγειά από ορό θωρούσες — λεβέτια, σκάφες, όλα, που ΄φτιανε, να τα ΄χει και ν΄ αρμέγει.
Τα παρακάλια τότε οι σύντροφοι κινούσαν, πρώτα απ΄ όλα να πάρουμε τυριά να φύγουμε, και πάλι διαγυρνώντας αρνιά από τα μαντριά ν΄ αρπάξουμε και ρίφια, να τα πάμε στο πλοίο, κι αμέσως να μακρύνουμε πα στ΄ αρμυρά πελάγη. Μα εγώ δεν άκουσα, και θα ΄μαστε πολύ πιο κερδεμένοι·πρώτα να ιδώ τον ίδιον ήθελα κι αν θα μου δώσει δώρα· μα οι σύντροφοί μου δεν θα γνώριζαν καμιά του καλοσύνη!
Ανάψαμε φωτιά και στους θεούς προσφέραμε θυσίες, μετά κι εμείς να φάμε πήραμε τυρί, και καθισμένοι τον καρτερούσαμε, ως που γύρισε· στην πλάτη εκουβαλούσε ξύλα στεγνά, ένα ακέριο φόρτωμα, να τα ΄χει για το δείπνο.
Κι ως χάμω τα ΄ριξε, αντιλάλησε βαριά τρογύρα ο βράχος. Εμείς στην αγκωνή χωθήκαμε του σπήλιου φοβισμένοι, κι αυτός στο σπήλιο το πλατύχωρο τα ζωντανά του μπάζει, όλα όσα θα ΄ρμεγε, όξω αφήνοντας τ΄ αρσενικά — τους τράγους και τους κριγιούς — στην αψηλόχτιστην αυλή· μετά ένα βράχο, που ΄χε να κλειεί του σπήλιου το άνοιγμα, σηκώνει και σφαλίζει, κατάβαρο· και να τον φόρτωνες σε εικοσιδυό καρότσιαγερά και να ΄χουν ρόδες τέσσερεις, δε σάλευε απ΄ τον τόπο· τόσο τρανός ο βράχος που ΄βαλε στην πόρτα, για να κλείσει.
Κι ως τις αρνάδες πήρε κι άρμεξε και τις βελάστρες γίδες με τάξη, τα μικρά στις μάνες τους να τις βυζάξουν σπρώχνει. Μισό απ΄ το γάλα το άσπρο βάλθηκε μετά γοργά να πήξει, κι όπως το μάζωξε, το απίθωσε στα τυροβόλια μέσα· το άλλο μισό σε κάδους το ΄βαλε να το ΄χει για την ώραπου θα δειπνούσε, με το χέρι του ν΄ απλώνει και να πίνει.
Το αρχαίο κείμενο
ἐλθόντες δ᾽ εἰς ἄντρον ἐθηεύμεσθα ἕκαστα. ταρσοὶ μὲν τυρῶν βρῖθον, στείνοντο δὲ σηκοὶ ἀρνῶν ἠδ᾽ ἐρίφων· διακεκριμέναι δὲ ἕκασται ἔρχατο, χωρὶς μὲν πρόγονοι, χωρὶς δὲ μέτασσαι, χωρὶς δ᾽ αὖθ᾽ ἕρσαι. ναῖον δ᾽ ὀρῷ ἄγγεα πάντα, γαυλοί τε σκαφίδες τε, τετυγμένα, τοῖς ἐνάμελγεν.
ἔνθ᾽ ἐμὲ μὲν πρώτισθ᾽ ἕταροι λίσσοντ᾽ ἐπέεσσιν τυρῶν αἰνυμένους ἰέναι πάλιν, αὐτὰρ ἔπειτα καρπαλίμως ἐπὶ νῆα θοὴν ἐρίφους τε καὶ ἄρνας σηκῶν ἐξελάσαντας ἐπιπλεῖν ἁλμυρὸν ὕδωρ· ἀλλ᾽ ἐγὼ οὐ πιθόμην, ἦ τ᾽ ἂν πολὺ κέρδιον ἦεν, ὄφρ᾽ αὐτόν τε ἴδοιμι, καὶ εἴ μοι ξείνια δοίη. οὐδ᾽ ἄρ᾽ ἔμελλ᾽ ἑτάροισι φανεὶς ἐρατεινὸς ἔσεσθαι.
«ἔνθα δὲ πῦρ κήαντες ἐθύσαμεν ἠδὲ καὶ αὐτοὶ τυρῶν αἰνύμενοι φάγομεν, μένομέν τέ μιν ἔνδον ἥμενοι, ἧος ἐπῆλθε νέμων. φέρε δ᾽ ὄβριμον ἄχθος ὕλης ἀζαλέης, ἵνα οἱ ποτιδόρπιον εἴη, ἔντοσθεν δ᾽ ἄντροιο βαλὼν ὀρυμαγδὸν ἔθηκεν· ἡμεῖς δὲ δείσαντες ἀπεσσύμεθ᾽ ἐς μυχὸν ἄντρου. αὐτὰρ ὅ γ᾽ εἰς εὐρὺ σπέος ἤλασε πίονα μῆλα πάντα μάλ᾽ ὅσσ᾽ ἤμελγε, τὰ δ᾽ ἄρσενα λεῖπε θύρηφιν, ἀρνειούς τε τράγους τε, βαθείης ἔκτοθεν αὐλῆς.
αὐτὰρ ἔπειτ᾽ ἐπέθηκε θυρεὸν μέγαν ὑψόσ᾽ ἀείρας, ὄβριμον· οὐκ ἂν τόν γε δύω καὶ εἴκοσ᾽ ἄμαξαι ἐσθλαὶ τετράκυκλοι ἀπ᾽ οὔδεος ὀχλίσσειαν· τόσσην ἠλίβατον πέτρην ἐπέθηκε θύρῃσιν. ἑζόμενος δ᾽ ἤμελγεν ὄις καὶ μηκάδας αἶγας, πάντα κατὰ μοῖραν, καὶ ὑπ᾽ ἔμβρυον ἧκεν ἑκάστῃ. αὐτίκα δ᾽ ἥμισυ μὲν θρέψας λευκοῖο γάλακτος πλεκτοῖς ἐν ταλάροισιν ἀμησάμενος κατέθηκεν, ἥμισυ δ᾽ αὖτ᾽ ἔστησεν ἐν ἄγγεσιν, ὄφρα οἱ εἴη πίνειν αἰνυμένῳ καί οἱ ποτιδόρπιον εἴη.