Αρχαία Ελλάδα: Αυτά είναι τα παιχνίδια με τα οποία έπαιζαν τα παιδιά
Παιχνίδια – αθύρματα ονομάζονταν στην αρχαιότητα τα παιχνίδια με τα οποία εξακολουθούν να παίζουν τα παιδιά μέχρι σήμερα. Στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, με τη βοήθεια της δρ. Μαρίας Λαγογιάννη-Γεωργακαράκου, αρχαιολόγου και διευθύντριας του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, εντοπίσαμε τα παιχνίδια, εικόνες των οποίων παρουσιάζονται στο παρακάτω άρθρο.
Βρήκαμε και το ειδώλιο που ενέπνευσε τους δημιουργούς του Φοίβου και της Αθηνάς, των μασκότ των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας.
Αλογάκι με ρόδες, παιχνίδι από την Αθήνα, 4ος αι. μ.Χ.
Ήταν από τα αγαπημένα παιχνίδια των αγοριών, που το έσερναν σε όλο το σπίτι.
Κουδουνίστρα-σκυλάκι από την Αθήνα, 3ος αι. μ.Χ.
Η πλαταγή, όπως λεγόταν, ήταν πήλινη κουδουνίστρα, με την οποία πίστευαν ότι ξεγελούσαν και τα κακά πνεύματα που παραμόνευαν γύρω από τη βρεφική κούνια.
Πήλινες πλαγγόνες (κούκλες) με κινητά μέλη, 4ος και 5ος αι. μ.Χ.
Οι πλαγγόνες ήταν αγαπημένα παιχνίδια των κοριτσιών και αυτές που διέθεταν κινητά μέλη παίζονταν όπως οι σημερινές κούκλες. Τις έντυναν με ρούχα, τα οποία έραβαν οι γυναίκες του σπιτιού γι’ αυτόν το σκοπό.
Eκτός από τη διασκέδαση, οι κούκλες εισήγαν τον νεαρό γυναικείο πληθυσμό στον κατά προορισμό ρόλο τους: να είναι καλές σύζυγοι, νοικοκυρές και μητέρες υγιών παιδιών.
Στρόβιλος (σβούρα) από το Καβείριο της Θήβας, 5ος αι. π.Χ.
Oι σβούρες ήταν αγαπημένα παιχνίδια των παιδιών και των νεαρών γυναικών, όπως φαίνεται σε παραστάσεις αγγείων. Αλλά και ο προστάτης των παιδικών παιχνιδιών Ερμής έχει απαθανατισθεί να απολαμβάνει το παιχνίδι αυτό.
Οι στρόβιλοι ήταν γνωστοί από τους προϊστορικούς χρόνους, διαδόθηκαν όμως ιδιαιτέρως από τους αρχαϊκούς χρόνους και εξής. Κατασκευάζονταν από ξύλο ή, πολύ συχνά, από πηλό. Κάποιοι ήταν διακοσμημένοι με φύλλα κισσού ή ανθέμια ή έφεραν παραστάσεις ζώων.
Βοιωτικό ερυθρόμορφο πηνίο (γιο-γιο)
Στη μία πλευρά απεικονίζεται ο Περσέας και στην άλλη η Μέδουσα. Από το Καβείριο της Θήβας, 425-400 π.Χ. Το γιο-γιο αποτελείται από δύο δίσκους που ενώνονται στο κέντρο με έναν κυλινδρικό άξονα, πάνω στον οποίο στερεώνουν την αρχή μιας κλωστής, που στη συνέχεια τυλίγουν γύρω του. Αφήνοντάς το να πέσει η κλωστή ξετυλίγεται, ενώ με μια κίνηση του χεριού ξαναμαζεύεται γύρω από τον άξονα.
Πήλινες κούκλες με κινητά μέλη (νευρόσπαστα) από την Κόρινθο, 5ος αι. π.Χ.
Τα νευρόσπαστα κινούνταν όπως οι σημερινές μαριονέτες και ονομάζονταν και «δαίδαλα», καθώς αποδίδονταν στον Δαίδαλο. Οι κούκλες με τα κινητά μέλη, εκτός από παιχνίδια, αποτελούσαν συνήθη κτερίσματα σε τάφους κοριτσιών αλλά και αφιερώματα σε ιερά. Τα κορίτσια αφιέρωναν τις πλαγγόνες, μαζί με άλλα παιχνίδια τους και βόστρυχο από τα μαλλιά τους, στην Άρτεμη, προστάτιδα σε κάθε μεταβατική φάση στη ζωή του ανθρώπου και της σύλληψης παιδιών στα ανδρόγυνα, και την Αφροδίτη, θεά του έρωτα και της γονιμότητας, τις παραμονές του γάμου τους.
Γυναικείο ειδώλιο με κινητά πόδια. Χειροποίητο.
Σώμα κωδωνόσχημο με πλαστική δήλωση του στήθους, λαιμός ψηλός που καταλήγει σε πτηνόμορφο κεφάλι. Από τα μεγάλα, διάτρητα αυτιά θα κρέμονταν σκουλαρίκια. Τα χέρια σε χειρονομία επιφανείας ή δέησης αποδίδονται ως δύο πεπλατυσμένες αποφύσεις με επτά δάχτυλα.
Τα μεγάλα πόδια καταλήγουν σε πέντε και έξι δάχτυλα, αντίστοιχα. Στο επάνω μέρος του κεφαλιού υπάρχει οπή ανάρτησης. Ερυθρό γάνωμα χρησιμοποιήθηκε για τη διακόσμηση του ενδύματος και των υποδημάτων. Από τη Θήβα, αρχές 7ου αιώνα π.Χ. Το ειδώλιο αυτό υπήρξε η πηγή της έμπνευσης για τις μασκότ των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας του 2004, Φοίβο και Αθηνά.
