Ελένη Ζαφειρίου: Η ηθοποιός που γνώρισε το πιο δύσκολο πρόσωπο της ζωής
Η αγαπημένη ηθοποιός, Ελένη Ζαφειρίου έχει μείνει στην μνήμη μας ως η γλυκιά μάνα του ελληνικού κινηματογράφου. Έχει ταυτιστεί με τους ρόλους της μαυροφορεμένης χήρας ή της μοντέρνας μητέρας.
Υπήρξε μια από τις μεγαλύτερες θεατρικές ηθοποιούς της γενιάς της. Οι ταινίες που έκανε, που αγγίζουν τις 100, την φέρνουν στις πρώτες θέσεις των παραγωγικότερων Ελλήνων ηθοποιών. Το όνομά της γίνεται συνώνυμο της κινηματογραφικής «μάνας». Ενσαρκώνοντας την απλοϊκότητα των γυναικών των λαϊκών τάξεων.
Η Ελένη Ζαφειρίου γεννιέται το 1916 στη Λάρισα με την μοίρα να της δείχνει το πιο σκληρό της πρόσωπο από την πρώτη μέρα που είδε το φως. Η τραγωδία εμφανίζεται ήδη από τη γέννα της, καθώς η βιολογική της μητέρα πεθαίνει την ώρα που της δίνει ζωή.
Η υιοθεσία της Ελένης Ζαφειρίου
Το μωρό θα βρεθεί έτσι σε νέα οικογένεια. Η ίδια η Ζαφειρίου θα αποκαλύψει το πώς: «Βρέθηκε η μάνα μου στη Λάρισα, με τον θίασο του γιου της, την εποχή που γίνεται το παζάρι. Έμενε σ’ ένα ξενοδοχείο, που τα παράθυρά του έβλεπαν στην πλατεία του παζαριού. Καθώς ντυνόταν για να πάει στο θέατρο για πρόβα, άκουγε ένα κλάμα μικρού παιδιού πολύ δυνατό και την ενοχλούσε. Κατέβηκε απ’ το ξενοδοχείο και περνώντας μέσα από το παζάρι, πέφτει απάνω στο παιδάκι, που εξακολουθούσε να κλαίει σκούζοντας. Σταμάτησε, είδε έναν άντρα καθισμένο χάμω σταυροπόδι να πουλάει κάτι. Τον τριγύριζαν δύο αγόρια, και το μικρότερο γκρινιάρικο κοριτσάκι, που εξακολουθούσε να κλαίει».
«”Τίνος είναι αυτό το κοριτσάκι που κλαίει έτσι τόσες ώρες;”, ρώτησε τον άνδρα που κάθονταν χάμω σταυροπόδι. “Δικό μου είναι πανάθεμά το. Από το πρωί δεν έχει σταματεμό. Μπας και ξέρω τι να του κάνω; Έτσι μου ’ρχεται να το στραγγαλίξω!”. “Καλά, και πού είναι η μάνα του;”, τον ρωτάει. “Δεν έχει μάνα, απόθανε μόλις το γέννησε και με άφησε με τρεις διαόλους”. Χωρίς πολλές κουβέντες και μεγάλες σκέψεις, του λέει: “Δώσε μου εμένα το κοριτσάκι σου και θα πάμε στο συμβολαιογράφο να κάνουμε ένα συμφωνητικό ότι μου το δίνεις για ψυχοπαίδι”. Χωρίς άλλες κουβέντες, έτσι έγινε» (τα αποσπάσματα προέρχονται από τις αυτοβιογραφικές αναφορές της Ελένης Ζαφειρίου που δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό «Οδός Πανός» το 1991 σε τέσσερα τεύχη).
Τις επόμενες μέρες το μπουλούκι της Κυριακούλας Ζαφειρίου και του γιου της Δημήτρη αναχωρούσε από τη Λάρισα και μαζί τους είχαν ένα νέο μέλος του θιάσου, την Ελενίτσα. Η μικρή πήρε το επίθετο της θετής της μητέρας και ξεκίνησε μια καινούρια ζωή με το θέατρο να είναι αναπόσπαστο κομμάτι της.
Στα μαθητικά της χρόνια ακολουθούσε τον περιπλανώμενο θίασο του θετού αδελφού της, άλλαζε συνέχεια τόπο διαμονής, σχολείο και παρέες, αλλά αυτό δεν την πείραζε.
Η ρετσινιά των ηθοποιών που βίωσε η Ελένη Ζαφειρίου από μικρή ηλικία
Η μητέρα της έκανε τα πάντα για να της παρέχει στέγη σε κάθε πόλη που έφταναν για παραστάσεις. Πολλές φορές δυσκολευόταν να βρει ακόμα και ένα μικρό δωμάτιο να νοικιάσει καθώς ο κόσμος ήταν πολύ καχύποπτος με τους καλλιτέχνες της εποχής. Τους είχαν κολλήσει τη ρετσινιά ότι είναι αναξιόπιστοι και πρόστυχοι.
Όπως έχει αναφέρει η ηθοποιός, η μητέρα της μια φορά που δεν κατάφερε να βρει στέγη, αναγκάστηκε να κοιμίσει τη μικρή Ελένη κάτω από τη σκάλα ενός σπιτιού, μετά από έντονες διαπραγματεύσεις με τον ιδιοκτήτη.
«Μόλις άκουσαν τη μάνα μου να τους λέει ότι είναι ηθοποιός κατσούφιασαν και ψυχρά της απάντησαν: “Δεν έχουμε τίποτα”. Τόσο απελπισμένη ήταν η έρμη που είδε μια ξύλινη σκάλα που οδηγούσε στο απάνω πάτωμα και τους λέει: “Έχω στρωσίδια, σας παρακαλώ πολύ, αφήστε με να στρώσω κάτω από τη σκάλα. Να βάλω το παιδί μου να κοιμηθεί, είναι κουρασμένο απ’ το ταξίδι και αύριο πρέπει να πάει σχολείο. Βιάζομαι να πάω και εγώ στο θέατρο να ετοιμάσω την παράσταση. Όταν τελειώσω θα έρθω να κοιμηθώ και εγώ μαζί του. Αύριο μου λέτε τι λεπτά θέλετε για νοίκι και εγώ θα σας προπληρώσω δέκα μέρες”. Την άλλη μέρα συμφώνησε μαζί τους και κοιμόμασταν κάτω απ’ την ξύλινη σκάλα αρκετές μέρες, γιατί η πιάτσα ήταν μεγάλη και ο θίασος δούλεψε» είχε αφηγηθεί η Ελένη Ζαφειρίου.
Την περίοδο εκείνη η Ζαφειρίου, εμφανιζόταν σε όποιες παραστάσεις χρειάζονταν παιδικό ρόλο. Εκτός από το ταλέντο της, η μητέρα της φρόντισε να τη διαπαιδαγωγήσει θεατρικά από όταν ήταν μαθήτρια.
Την πήγαινε συχνά σε μεγάλες θεατρικές παραστάσεις στην Αθήνα και η μικρή έδειχνε μαγεμένη. Αποφοίτησε από τη δραματική σχολή του εθνικού θεάτρου και ακολούθησε μια λαμπρή καριέρα στο θεατρικό σανίδι, ερμηνεύοντας κυρίως ρόλους σε έργα κλασικού ρεπερτορίου.
Η μεγάλη καριέρα και το τέλος
Η Ελένη Ζαφειρίου κάνει το θεατρικό της ντεμπούτο στο Εθνικό το 1936, στην παράσταση «Πριν από το ηλιοβασίλεμα», στο οποίο θα παραμείνει μέχρι το 1943 υποδυόμενη με επιτυχία δεκάδες ρόλους. Μετά από μια δεκαετία θητείας στο Εθνικό, πέρασε στο Ελεύθερο Θέατρο, όπου πήρε μέρος σε έργα ελληνικού αλλά και ξένου ρεπερτορίου, επιστρέφοντας και πάλι στο Εθνικό το 1955, όπου και θα παραμείνει μέχρι το 1978.
Στο βιογραφικό της έχει σχεδόν 100 κινηματογραφικές ταινίες που εμφανίστηκε και ταυτίστηκε με τον ρόλο της πιο γλυκιάς μάνας.
Η τεράστια επιτυχία του Κακογιάννη «Το Κορίτσι με τα Μαύρα» (1958), είναι η ταινία που θα την καθιερώσει στον ρόλο της μητέρας και θα της ανοίξει διάπλατα τις πόρτες των ελληνικών παραγωγών.
Ξεχωριστό κεφάλαιο στην κινηματογραφική της καριέρα ήταν οι 20 ταινίες που έκανε με τον Νίκο Ξανθόπουλο. Οι 23 ταινίες που γύρισε μάλιστα για λογαριασμό της Φίνος Φιλμ παραμένουν αριθμός-ρεκόρ για την εταιρία.
Η Ελένη Ζαφειρίου έφυγε από τη ζωή στις 2 Σεπτεμβρίου του 2004 μετά από πολλαπλά εγκεφαλικά επεισόδια.
