Ευριπίδης Γαβαθιώτης: Η έρευνα για στοχευμένη θεραπεία του καρκίνου
Ένας αξιόλογος καθηγητής και ερευνητής από την Αθήνα, ο Ευριπίδης Γαβαθιώτης μέσα από την ρηξικέλευθη έρευνα του, βρέθηκε ένα βήμα πιο κοντά στην θεραπεία του καρκίνου και του Αλτσχάιμερ.
Η ερευνά μου έχει ανακαλύψει ένα «διακόπτη» της πρωτεΐνης ΒΑΧ που μας δίνει τη δυνατότητα να επέμβουμε και να προκαλέσουμε την ενεργοποίηση
O Ευριπίδης Γαβαθιώτης μεγάλωσε στον Κεραμεικό και τελείωσε το 1ο Πειραματικό Γυμνάσιο της Αθήνας το οποίο συνδέεται ιστορικά με το πρώτο σχολείο δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης που λειτούργησε στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος και δημιουργήθηκε το 1829 από τον Ιωάννη Καποδίστρια. Ο πατέρας του ήταν λιθογράφος και το σπίτι τους στον Κεραμεικό ήταν πάντα γεμάτο εφημερίδες και περιοδικά, που ο Ευριπίδης τα διάβαζε αχόρταγα, χωρίς να τον παρακινήσει κανείς.
Με τέτοιες αξιόλογες βιωματικές παραστάσεις και τελειώνοντας ένα Γυμνάσιο από το οποίο αποφοίτησαν μεγάλες προσωπικότητες, ο Ευριπίδης Γαβαθιώτης δεν θα μπορούσε να κάνει τίποτα άλλο, παρά να συνεχίσει όλα τα σπουδαία και πολύτιμα που θαύμασε και διδάχτηκε.
Αριστούχος στο Πανεπιστήμιο Κρήτης όπου σπούδασε Χημεία, συνέχισε στην Αγγλία τις σπουδές του στη Βιολογία και Βιοχημεία και πήγε στην Αμερική για μεταδιδακτορικό στο Πανεπιστήμιο Rochefeller και δεύτερο μεταδιδακτορικό στο Harvard για Βιοχημεία και Φαρμακολογία. Σήμερα είναι ερευνητής και καθηγητής Βιοχημείας στο Albert Einstein, όπου ξεκίνησε πριν κάποια χρόνια να κάνει έρευνα και συνεχίζει μέχρι σήμερα.
Ο Δρ Ευριπίδης Γαβαθιώτης από παιδί ήθελε να σώσει τον κόσμο φτιάχνοντας φάρμακα. Πρόσφατα ο ίδιος και η ερευνητική του ομάδα αποκρυπτογράφησαν τον μηχανισμό της πρωτεϊνης «δολοφόνου» που ευθύνεται για τον θάνατο των ανεπιθύμητων κυττάρων, ανοίγοντας νέους δρόμους για θεραπείες ασθενειών, όπως ο καρκίνος και το Αλτσχάιμερ.
Πρόσφατα κάνατε μια μεγάλη ανακάλυψη μιας στοχευμένης θεραπείας η οποία ενεργοποιεί μια πρωτεΐνη «δολοφόνο» των καρκινικών κυττάρων. Θα μπορούσατε με εκλαϊκευμένο τρόπο να μας εξηγήσετε, τι ακριβώς είναι αυτή η πρωτεΐνη;
Ένα από τα αντικείμενα της έρευνάς μου ασχολείται με τον μηχανισμό κυτταρικού θανάτου και πώς θα δημιουργήσουμε νέες θεραπείες με την κατανόησή του. Υπάρχει μια πρωτεΐνη που λέγεται ΒΑΧ και οι επιστήμονες την έχουν χαρακτηρίσει πρωτεΐνη δολοφόνο και παίζει πρωτεύοντα ρόλο στο να αποφασίζει πότε το κύτταρο θα πεθάνει ή θα ζήσει. Τα καρκινικά κύτταρα καταφέρουν να διατηρούν την ΒΑΧ ανενεργή και να μένουν ζωντανά. Η ερευνά μου έχει ανακαλύψει ένα «διακόπτη» της πρωτεΐνης ΒΑΧ που μας δίνει τη δυνατότητα να επέμβουμε και να προκαλέσουμε την ενεργοποίηση ή απενεργοποίηση της πρωτεΐνης ΒΑΧ στα κύτταρα, ανοίγοντας ή κλείνοντας το «διακόπτη» της. Χρησιμοποιήσαμε αυτή τη γνώση και ανακαλύψαμε ένα φάρμακο να επεμβαίνουμε στα καρκινικά κύτταρα και να ανοίγουμε τον διακόπτη της πρωτεΐνης ΒΑΧ και να προκαλούμε το θάνατό τους, χωρίς να θανατώνουμε τα υγιή κύτταρα. Πρόκειται για μια στοχευμένη θεραπεία, η οποία δεν έχει σχέση με την κοινή χημειοθεραπεία που έχει πολλές παρενέργειες.
Σε ποιες μορφές καρκίνου έχει θεραπευτικά αποτελέσματα η καινούργια θεραπεία που ανακαλύψατε;
Τα πειράματά μας έχουν γίνει σε κυτταρικά μοντέλα και ποντίκια που έχουν διαφορετικούς καρκίνους, όπως λευχαιμίες, λεμφώματα και συμπαγείς καρκίνους του εντέρου και του πνεύμονα με ενθαρρυντικά αποτελέσματα. Το φάρμακο αυτό είναι σε στάδιο περαιτέρω ανάπτυξης και αξιολόγησης της ασφάλειάς του για να αρχίσει το επόμενο στάδιο των κλινικών δοκιμών σε ασθενείς.
Η πρωτεΐνη ΒΑΧ υπάρχει σε όλα τα κύτταρα και πώς τη χρησιμοποιούνε;
Η πρωτεΐνη ΒΑΧ γενικά υπάρχει σε όλα τα κύτταρα, αλλά κύτταρα όπως καρδιομυοκύτταρα και νευρώνες δεν την χρησιμοποιούνε πάρα μόνο όταν υπάρχει βλάβη στα κύτταρα αυτά, όπως στην περίπτωση του καρδιακού εμφράγματος η εγκεφαλικού επεισοδίου. Τότε τα κύτταρα αυτά παράγουν την ΒΑΧ, την ενεργοποιούνε και προκαλείται ο κυτταρικός θάνατός τους με αποτέλεσμα την απώλεια σημαντικών κυττάρων που ο οργανισμός μας δεν μπορεί να αναπληρώσει, επιφέροντας σημαντικές δυσλειτουργίες στα όργανά μας και ακόμα και τον θάνατο. Για αυτές τις περιπτώσεις έχουμε κάνει έρευνες που σχεδιάσαμε ένα διαφορετικό φάρμακο που απενεργοποιεί την πρωτεΐνη ΒΑΧ ώστε να μην επιφέρει τον κυτταρικό θάνατο ή να μειώσει σημαντικά την απώλεια κυττάρων στα καρδιακά εμφράγματα και εγκεφαλικά.
Ο Ευριπίδης Γαβαθιώτης για τον μηχανισμό της αυτοφαγίας
Εχετε κάνει επιπλέον έρευνες για τον μηχανισμό της αυτοφαγίας…
Υπάρχει πράγματι αυτός ο μηχανισμός του κυττάρου που λέγεται «αυτοφαγία» που δίνει τη δυνατότητα στα κύτταρά μας να ανακυκλώνουν τα συστατικά τους, «τρώγοντας» ένα κομμάτι του εαυτού τους. Με αυτό τον τρόπο, τα κύτταρα ανανεώνονται και διατηρούνται λειτουργικά. Σε περίπτωση που η αυτοφαγία δεν πραγματοποιείται όπως θα έπρεπε, υπάρχει κίνδυνος εμφάνισης ασθενειών, ενώ σε φυσιολογικές συνθήκες, μας επιτρέπει να «ξεφορτωνόμαστε» άχρηστα στοιχεία, και έτσι να σταματάμε την ανάπτυξη καρκίνων και να εμποδίζουμε μεταβολικές δυσλειτουργίες, όπως την παχυσαρκία και τον διαβήτη, αλλά και φλεγμονές.
Με λίγα λόγια, η αυτοφαγία παρουσιάζεται ως το «κλειδί» για μια καλύτερη υγεία και την επιβράδυνση της γήρανσης. Η έρευνά μου ασχολείται με την επιλεκτική αυτοφαγία η οποία λέγεται CMA που απομακρύνει αχρείαστες πρωτεΐνες μέσω των λυσοσωμάτων του κυττάρου, τα οποία λειτουργούν ως ένας «κάδος απορριμμάτων» που οι πρωτεΐνες μεταφέρονται και διαλύονται.
Στη συγκεκριμένη έρευνά μας έχουμε βρει μια άλλη πρωτεΐνη, η οποία λέγεται RARα και μπορεί να ρυθμίζει τη διαθεσιμότητα των πρωτεϊνών που παίρνουν μέρος στη διαδικασία της αυτοφαγίας CMA. Επίσης, ανακαλύψαμε ένα φάρμακο που στοχεύει την RARα και την απενεργοποιεί και έτσι διατηρεί τη διαθεσιμότητα των πρωτεϊνών που παίρνουν μέρος στην αυτοφαγία CMA. Αυτό είναι σημαντικό γιατί ο μηχανισμός αυτοφαγίας CMA μειώνεται σημαντικά με τη γήρανση με αποτέλεσμα τη συσσώρευση αχρείαστων και βλαβερών πρωτεϊνών που αυξάνουν τον κίνδυνο για διάφορες ασθένειες.
Σε ποιες ασθένειες έχει επικεντρωθεί η έρευνα σας για τον μηχανισμό της αυτοφαγίας;
Πρόσφατα δημοσιεύσαμε μια εργασία όπου δείξαμε ότι μπορέσαμε με τη χορηγία του φαρμάκου για την αυτοφαγία να διατηρήσουμε τον μηχανισμό της αυτοφαγίας CMA σε υψηλά επίπεδα σε ποντίκια που είχαν συμπτώματα ασθένειας Αλτσχάιμερ. Στην ασθένεια Αλτσχάιμερ υπάρχει μία πρωτεΐνη η οποία λέγεται tau και ενώ κανονικά θα έπρεπε να απομακρύνεται με την αυτοφαγία, αυτό δεν γίνεται, και έτσι η πρωτεΐνη tau δημιουργεί διάφορα συσσώματα, τα οποία προκαλούν στρες στα κύτταρα και τελικά επιφέρουν τον θάνατο των νευρικών κυττάρων. Η έρευνά μας έδειξε ότι το φάρμακο που αναπτύξαμε για την αυτοφαγία σε ποντίκια που είχαν ήδη συμπτώματα με Αλτσχάιμερ, κατάφερε να αντιστρέψει συμπτώματα όπως απώλεια μνήμης, κατάθλιψης, άγχος, και ικανότητα βάδισης καθώς πέτυχε και την απομάκρυνση συσσωμάτων tau και φλεγμονής που επιταχύνει την ανάπτυξη της ασθένειας. Η νέα θεραπευτική προσέγγιση για ασθένειες όπως Αλτσχάιμερ και Πάρκινσον και άλλες ασθένειες σχετικές με τη γήρανση βρίσκεται σε καλό δρόμο για την εφαρμογή της σε ανθρώπους σε κλινικές μελέτες.
Τι πρέπει να κάνουμε για να κρατήσουμε τον οργανισμό μας σε μία υγιή κατάσταση;
Θα έλεγα ισορροπημένη διατροφή, ύπνος, άσκηση αν είναι δυνατόν, και προληπτική ιατρική σε συνεννόηση με τον γιατρό μας. Μπορούμε μέσω του intermediate fasting να ενεργοποιούμε την αυτοφαγία στον οργανισμό μας, όταν αποφεύγουμε το φαγητό για αρκετές ώρες και ενισχύουμε την αναζωογόνηση των κυττάρων μας. Θα ήταν καλύτερα όμως να βρούμε ένα ασφαλές φάρμακο που θα ενεργοποιεί την αυτοφαγία χωρίς να μπούμε σε όλη αυτή τη διαδικασία μακροχρόνιας νηστείας.
Πηγή ekirikas.com