Γιάννης Τσεκλένης: Η ιστορία της ζωής του
Στις 06/11/1937 γεννήθηκε στην Αθήνα ο Γιάννης Τσεκλένης, ο κορυφαίος Έλληνας σχεδιαστής του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα. Ο πατέρας του Κώστας Τσεκλένης ήταν από τον Πύργο Ηλείας και η μητέρα του Μελανία Παστιρματζή είχε καταγωγή από την Κωνσταντινούπολη. Μεγάλωσε και ολοκλήρωσε τις σπουδές του στην Αθήνα.
Αρχικά φοίτησε στο Κολλέγιο Αθηνών, από όπου, όπως ο ίδιος είχε δηλώσει σε συνέντευξή του, τον έδιωξαν κακήν κακώς και στη συνέχεια αποφοίτησε από τη Σχολή Μωραΐτη.
Σε ηλικία 15 ετών ο Γιάννης Τσεκλένης άρχισε να εργάζεται στην οικογενειακή επιχείρηση εμπορίας υφασμάτων, όπου απέκτησε πολύτιμη εμπειρία, ενώ ταυτόχρονα εξασκούσε τις ικανότητές του στη ζωγραφική και το σχέδιο. Το 1961, σε ηλικία 24 ετών, ίδρυσε τη δική του διαφημιστική εταιρεία, τη Spectra Advertising, και ανέλαβε τις διαφημιστικές εκστρατείες μεγάλων πολυεθνικών, αλλά και ελληνικών εταιρειών, όπως η Metaxa, η General Motors και η Aegean Mills.
Το 1962 και το 1964 αντίστοιχα, ο Γιάννης Τσεκλένης ασχολήθηκε με τον σχεδιασμό και τη διακόσμηση των εσωτερικών χώρων για τους επίσημους εορτασμούς των γάμων της πριγκίπισσας Σοφίας της Ελλάδας με τον Χουάν Κάρλος της Ισπανίας και της Άννας-Μαρίας της Δανίας με τον τότε βασιλιά Κωνσταντίνο Β’ της Ελλάδας.
Ο Αριστοτέλης Ωνάσης ήταν το θέμα της συλλογής “Cartoons” του Γιάννη Τσεκλένη, 1972. (Συλλογή ΠΛΙ) Το 1963, έκανε έκθεση με τους πίνακες και τα σχέδια του στον χώρο τέχνης “Αρχιτεκτονική”, στην Αθήνα. Το 1965, σε ηλικία 28 ετών, ανέλαβε τη διεύθυνση της οικογενειακής επιχείρησης υφασμάτων και αργότερα, τον ίδιο χρόνο, συνεργάστηκε με τον Έλληνα σχεδιαστή μόδας Ντίμη Κρίτσα, σχεδιάζοντάς του τα υφάσματα για τη συλλογή του.
Η παρουσίαση της συλλογής είχε τεράστια επιτυχία τόσο στην Αθήνα όσο και στη Νέα Υόρκη. Όλες οι δημιουργίες τους, μαζί με 5.000 μέτρα υφάσματος, αγοράστηκαν από την Elizabeth Arden. Το 1966, παραχώρησε στην αμερικανική εταιρεία Puritan Fashions Corporation, την άδεια χρήσης των συλλογών του. Η Bernadine Morris, έγραφε τότε στους New York Times ότι “… πολλά από τα ρούχα του Γιάννη Τσεκλένη ξεχώρισαν, από τα σχέδια με τις αναφορές που είχαν σε αρχαίες πηγές, όπως ένα μινωικό χταπόδι και ένα Κορινθιακό αγγείο …”.
Γιάννης Τσεκλένης: Η Boutique TSEKLENIS και το μελάνωμα
Αυτό ήταν που τον ώθησε να δημιουργήσει τη δική του επιχείρηση για ενδύματα μόδας. Από το 1967, είχε ήδη μια αλυσίδα καταστημάτων πώλησης των δημιουργιών του (Boutique TSEKLENIS) στην Ελλάδα και από το 1968 μια μικρή επιχείρηση κατασκευής ενδυμάτων στην Αθήνα. Αυτή τη χρονιά έδωσε την άδεια χρήσης στην Berketex στο Ηνωμένο Βασίλειο, ενώ η αμερικανική εταιρεία Celanese τον προσέλαβε για να σχεδιάσει πλεκτά υφάσματα για 10 κατασκευαστές στη Γερμανία.
Το 1969, την άδεια για τις δημιουργίες του, έδωσε στη David Crystal Inc στις ΗΠΑ. Εκείνη τη χρονιά, ήταν ο πρώτος Έλληνας σχεδιαστής μόδας που δημιούργησε μια συλλογή από ανδρικά ενδύματα στην Ελλάδα, κυρίως για να πωλούνται στις μπουτίκ του. Τότε έδωσε και την άδεια παραγωγής στα πλεκτά του σχέδια, στην Berkshire Hellas.
Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1970, ο Γιάννης Τσεκλένης συνέβαλε, με πάθος στην οργάνωση επιδείξεων μόδας στην Αθήνα. Το γεγονός αυτό, προέβαλε στον διεθνή τύπο τους Έλληνες σχεδιαστές με μεγάλη επιτυχία. Το 1970, παραχώρησε την άδεια παραγωγής γυναικείων φορεμάτων στην εταιρία Frank Usher (UK) και στη Madison SA (Ελλάδα), ενώ το 1971, άνοιξε Βoutique TSEKLENIS στη Βηρυτό, το Κουβέιτ και το Ριάντ, καθώς και showrooms στην Οσάκα υπό την Misaki Sojhi. Αργότερα την ίδια χρονιά, του ανατέθηκε από τον Αριστοτέλη Ωνάση να σχεδιάσει τις στολές για τα πληρώματα της Ολυμπιακής Αεροπορίας.
Το 1977 ήταν το σημείο καμπής για τον Γιάννη Τσεκλένη, τόσο επαγγελματικά όσο και προσωπικά. Διαγνώστηκε ότι έπασχε από επιθετική μορφή μελανώματος, εισήχθη στο νοσοκομείο Memorial στη Νέα Υόρκη, όπου οι γιατροί αναγκάστηκαν να του ακρωτηριάσουν το αριστερό του χέρι, για να αποτρέψουν την εξάπλωση της νόσου. Παρ’ όλο που αυτό το τραυματικό γεγονός, του άλλαξε τη ζωή, αποφάσισε να συνεχίσει κανονικά τη ζωή του κι έτσι μετακόμισε από την Αθήνα στη Νέα Υόρκη, μαζί με το σύνολο των δραστηριοτήτων του. Εκεί συνεργάστηκε με το International Management Group, που στην πορεία θα τον εκπροσωπούσε διεθνώς στην παραχώρηση αδειών για την κατασκευή των συλλογών του και των παιδικών-αθλητικών ενδυμάτων.
Ένα χρόνο αργότερα, το 1979, το Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης (Νέα Υόρκη), απέκτησε τις κινηματογραφικές ταινίες που ο ίδιος ο Γιάννης Τσεκλένης είχε τραβήξει για τη προώθηση των συλλογών του, με σκοπό να τις καταχωρήσει στο αρχείο ταινιών του.
Παράλληλα ξεκίνησε να σχεδιάζει την πρώτη του συλλογή υφασμάτων επίπλωσης, που την προώθησε στην Αθήνα, το Παρίσι και το Λονδίνο. Μέχρι το 1973, ο Γιάννης Τσεκλένης είχε μόνιμους χώρους επιδείξεως των συλλογών του στο Λονδίνο και τη Νέα Υόρκη, και τροφοδοτούσε με αυτές τα περισσότερα από τα κορυφαία καταστήματα μόδας του Ηνωμένου Βασιλείου και των ΗΠΑ της εποχής. Μέχρι το 1976 υπήρχαν 9 Boutique TSEKLENIS στην Ελλάδα, που λειτουργούσαν στην Αθήνα, τη Μύκονο, την Ύδρα και την Κρήτη. Αντίστοιχες υπήρχαν στα κρουαζιερόπλοια και στο ξενοδοχείο Caravel στην Αθήνα.
Γιάννης Τσεκλένης: Η συνεργασία με το ΜΙΝΙΟΝ
Στο μεταξύ, η απουσία της εταιρείας Tseklenis από την Ελλάδα, προκάλεσε κοινωνικο-οικονομικό πρόβλημα για τη χώρα. Έτσι, η κυβέρνηση, του πρόσφερε ευνοϊκούς όρους για να επιστρέψει τις δραστηριότητες του στην Ελλάδα, το οποίο και έκανε. Δημιούργησε έτσι σε συνεργασία με το πολυκατάστημα ΜΙΝΙΟΝ, την Tseklenis International Fashion Enterprises, με έδρα την Αθήνα. Αντικείμενό της, ήταν η κατασκευή γυναικείων, ανδρικών, αθλητικών ενδυμάτων, αξεσουάρ και λευκών ειδών. 7 μπουτίκ άνοιξαν στο ΜΙΝΙΟΝ, με σκοπό να εξαπλωθούν σε όλη τη χώρα μέσω των καταστημάτων δικαιόχρησης (franchise). Δυστυχώς, αυτά τα σχέδια εγκαταλείφθηκαν το επόμενο έτος, αφού η ναυαρχίδα του Ομίλου, το ΜΙΝΙΟΝ, στη γωνία των οδών 28ης Οκτωβρίου (Πατησίων) και Δώρου, καταστράφηκε από εμπρησμό, που αποδόθηκε από τις αρχές σε τρομοκρατική ενέργεια.
Το Ελληνικό Υπουργείο Βιομηχανίας, του ανέθεσε να οργανώσει και να διευθύνει για 2 χρόνια το Ελληνικό Κέντρο Σχεδιασμού, έναν οργανισμό που σκοπό είχε να ενθαρρύνει τους ταλαντούχους Έλληνες σχεδιαστές να δημιουργήσουν, ώστε τα σχέδιά τους να προωθηθούν στους κατασκευαστές της χώρας και να βγουν στην παραγωγή. Ωστόσο, σύμφωνα με τον Τσεκλένη, η σχέση μεταξύ σχεδιασμού και βιομηχανίας στην Ελλάδα, ήταν και είναι ανέραστη, λόγω της άγνοιας για την προώθηση της επιχειρηματικότητας.
Το 1979, η εταιρεία αυτοκινήτων FIAT ανέθεσε στον Γιάννη Τσεκλένη να σχεδιάσει τους εσωτερικούς χώρους και την ανακαίνιση του επιβατικού αυτοκινήτου της, Fiat 126. Το 1980, o Γιάννης Τσεκλένης άνοιξε έναν νέο εκθεσιακό του χώρο στην 5η Λεωφόρο της Νέας Υόρκης. Η δεκαετία τον βρήκε να επεκτείνει την επιχείρησή του ακόμη περισσότερο και να εισέρχεται σε δραστηριότητες, όπως ο εσωτερικός σχεδιασμός, τα λευκά είδη, τα οικιακά σκεύη (κεραμικά, επιτραπέζια σκεύη, κηροπήγια κ.λπ.) και η καλλιτεχνική διεύθυνση κινηματογραφικών ταινιών. Από το 1990 έως σήμερα Από το 1991, ο Γιάννης Τσεκλένης δραστηριοποιείται αποκλειστικά στον χώρο του εσωτερικού και περιβαλλοντικού σχεδιασμού.
Το 1997, δώρισε στο Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα, το σύνολο των πρωτότυπων σχεδίων και ενδυμάτων του, που είχε στην κατοχή του. Το επόμενο έτος 1998, του ανατέθηκε να σχεδιάσει τις εσωτερικές και εξωτερικές επιφάνειες των δημόσιων μέσων μαζικής μεταφοράς της Αθήνας (λεωφορεία, τρόλεϊ) και το 1999 σχεδίασε τα τρένα για τον νέο, για εκείνη την εποχή, προαστιακό σιδηρόδρομο του Οργανισμού Σιδηροδρόμων Ελλάδος και στη συνέχεια όλους τους νέους συρμούς του Οργανισμού. Από το 2000, είναι υπεύθυνος για τον εσωτερικό σχεδιασμό πολλών πολυτελών ξενοδοχείων, θερέτρων και ιδιωτικών κατοικιών σε ολόκληρη την Ελλάδα. Τα παραδείγματα της εργασίας του περιλαμβάνουν το Vedema (ένα από τα πρώτα πολυτελή art boutique ξενοδοχεία στην Ελλάδα) Zannos Melathron, Καστέλλι Resort (Σαντορίνη), La Maltese Restaurant (Σαντορίνη), το Danai Beach Resort & Villas και αρκετές πολυτελείς ιδιωτικές βίλες στα προάστια της Αθήνας, τη Σαντορίνη, τη Μύκονο και την Τήνο (Kelia, οικισμός με εξοχικές κατοικίες).
Η καλλιτεχνική συνεισφορά του Γιάννη Τσεκλένη στην Ελλάδα, έχει αναγνωριστεί και του έχουν απονεμηθεί διάφορες διακρίσεις. Έχει λάβει τον Αργυρό Σταυρό του Τάγματος του Φοίνικος, το Χρυσό Μετάλλιο της Μόδας από το Ελληνικό Ινστιτούτο Μόδας, την Κόρη των Κυκλάδων από το Ελληνικό Κέντρο Μόδας και το Βραβείο Δίολκος της Ελλληνικής Ακαδημίας Marketing.
Γιάννης Τσεκλένης: Η προσωπική του ζωή
«Η Έφη Μελά υπήρξε ο μεγάλος έρωτας της ζωής μου αλλά και ο σκληρός κριτής σε όσα έκανα στο χώρο της μόδας». Αυτά ήταν λίγα από τα λόγια που είπε στην εκπομπή «Μονόγραμμα» πριν ένα χρόνο, ο Γιάννης Τσεκλένης. Το 1960 ο σχεδιαστής παντρεύτηκε την Άσπα Πεσμαζόγλου και το 1963 απέκτησαν έναν γιο, τον Κωνσταντίνο Τσεκλένη, εννοιολογικό καλλιτέχνη και κινηματογραφιστή. Χώρισαν το 1965 και το 1976 παντρεύτηκε την Έφη Μελά.
Ο έρωτάς τους γεννήθηκε το καλοκαίρι του 1965 σε ένα επαγγελματικό ταξίδι στη Θεσσαλονίκη. Ο Γιάννης Τσεκλένης συμμετείχε σε ένα φεστιβάλ ελληνικής μόδας κι εκείνη ήταν ένα από τα μοντέλα που συμμετείχαν στην παρουσίαση των σχεδίων του. Σε εκείνο το ταξίδι στη συμπρωτεύουσα ξανασυναντήθηκαν. Ο σχεδιαστής γνώριζε ήδη την “Ελληνίδα Μπριζίτ Μπαρντό” καθώς είχε ψωνίσει πολλές φορές στο μαγαζί του ενώ την είχε δει αρκετές φορές στις βόλτες της στη θάλασσα με τον σύζυγό της. Ήταν όμως τότε το άπιαστο όνειρο κάθε άνδρα.
Επιστρέφοντας στην Αθήνα -αφού είχαν κάνει μια βραδινή έξοδο στη Θεσσαλονίκη μετά την παρουσίαση με όλους τους συνεργάτες- είχαν καταλάβει ότι ο έρωτάς τους είναι αναπόφευκτος. Ακολούθησε ένα ταξίδι στη Βυρητό για τον ίδιο λόγο και μετά κανένας δεν ξαναγύρισε στο κανονικό του σπίτι.
Ζούσαν όμως στην παρανομία -και τον πρώτο χρόνο σε χωριστά σπίτια- γιατί εκείνη την εποχή η μοιχεία σε οδηγούσε κατευθείαν στο αστυνομικό τμήμα. Ο Τύπος, όπως είχε εκμυστηρευτεί σε συνέντευξή του ο σχεδιαστής, τον είχε ξεσκίσει.Η τότε σύζυγος του Τσεκλένη όμως δεν του το συγχώρησε εύκολα. Το διαζύγιο του με την Άσπα χρειάστηκε 11 χρόνια για να βγει.
Γιάννης Τσεκλένης: Ο καρκίνος, ο ακρωτηριασμός, το εργοστάσιο και ο θάνατος
Όπως ο ίδιος είχε αποκαλύψει το 1977… μπήκε ο καρκίνος στη ζωή του αλλά κατάφερε να τον νικήσει. Την στιγμή που χτίζει ένα εργοστάσιο στο Μαρκόπουλο, «ο θεός μου στέλνει ένα μήνυμα, ένα μελάνωμα στο αριστερό μου χέρι. Αναγκάζομαι το 1977 να φύγω από την Ελλάδα, να κλείσω το εργοστάσιο. Έκανα έναν ακρωτηριασμό στο αριστερό μου χέρι για να μπορέσω να επιβιώσω… Με είχαν ξεγραμμένο άλλα 44 χρόνια μετά είμαι εδώ και αυτοί που με θεωρούσαν ξεγραμμένο χάθηκαν και γω έζησα» αποκάλυψε στη συνέντευξή του. Ο μεγάλος σχεδιαστής έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 82 ετών.
«Η φαντασία, η τόλμη, το όραμα χαρακτήριζαν τη δουλειά του Γιάννη Τσεκλένη» αναφέρει σε συλλυπητήριο μήνυμα της η υπουργός Πολιτισμού, πληροφορούμενη την είδηση του θανάτου του σπουδαίου σχεδιαστή.
«Το έργο του ξεπερνούσε τα στενά όρια της μόδας, όπως ξεπέρασε και τα όρια της Ελλάδας, φτάνοντας σε κάθε άκρη του κόσμου. Είναι ένας από τους ελάχιστους και οπωσδήποτε ο πιο ονομαστός, από εκείνους που πέτυχαν να ακουστεί ο όρος «ελληνική μόδα» στο εξωτερικό», συνεχίζει το μήνυμα της κ.Μενδώνη.
«Με ξεχωριστή δημιουργικότητα και ευρηματικότητα, ο Γιάννης Τσεκλένης αξιοποίησε τον πλούτο του ελληνικού πολιτισμού με τα περίφημα prints, που αποτέλεσαν το σήμα κατατεθέν της σχεδιαστικής του υπογραφής. Από τα αρχαία αγγεία, μέχρι τα βυζαντινά ψηφιδωτά και τα έργα σύγχρονης Τέχνης Ελλήνων καλλιτεχνών, οι δημιουργίες του Γιάννη Τσεκλένη υπήρξαν ένα μέσο διεθνούς προβολής και της Ελλάδας. Με την ευφυΐα που τον διέκρινε, αξιοποίησε κάθε δημιουργική δυνατότητα. Οι ιδέες του και η υπογραφή του βρέθηκαν στην καθημερινότητά μας. Στα μέσα μαζικής μεταφοράς, σε αντικείμενα καθημερινής χρήσης, στον σχεδιασμό χώρων, ακόμη και στα σχολεία. Ήταν ένας άνθρωπος αγαπητός, θαρραλέος και δυνατός. Ο θάνατός του είναι απώλεια και για την αισθητική της καθημερινότητάς μας. Εκφράζω τα θερμά και ειλικρινή μου συλλυπητήρια στην Έφη Μελά, στον γιο τους Κωνσταντίνο, στους πολυπληθείς φίλους του».