Τι αναφέρει ο καθηγητής Μικροβιολογίας ΕΚΠΑ Θανάσης Τσακρής
Στα 163 έχουν ανέλθει τα κρούσματα ιογενούς γαστρεντερίτιδας στα Χανιά της Κρήτης–εκ των οποίων τα 16 σε παιδιά– από την περασμένη Δευτέρα το απόγευμα, οπότε και ο πρώτος ασθενής προσήλθε στο Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών του νοσοκομείου «Άγιος Γεώργιος». Μάλιστα από το πρωί της Πέμπτης στις 08:00 μέχρι σήμερα, στη συνολική λίστα προστέθηκαν 21 νέα κρούσματα ενηλίκων και εννέα παιδιών.
Ο Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ) και οι υγειονομικές αρχές της Κρήτης παρακολουθούν στενά τα αυξανόμενα περιστατικά και σε αυτό το πλαίσιο ο ΕΟΔΥ έχει ζητήσει να διενεργηθούν αναλύσεις νερού στις περιοχές που εστιάζονται τα κρούσματα, προκειμένου να αποκλειστούν πιθανές πηγές της μετάδοσης. Και αυτό γιατί όπως δήλωσε στην «Κ» ο διοικητής του νοσοκομείου Χανίων, Γιώργος Μπέας, μέσα σε διάστημα οκτώ μηνών αυτή είναι η τρίτη φορά που μια έξαρση γαστρεντερίτιδας κάνει την εμφάνισή της στο νησί.
Μάλιστα πέρυσι τον Αύγουστο, μια μεγάλη έξαρση γαστρεντερίτιδας ταλαιπώρησε πολλούς τουρίστες στο νησί της Γαύδου, γεγονός που προκάλεσε διαμάχη ανάμεσα στους τοπικούς φορείς και τους κατοίκους, με τους τελευταίους να κάνουν λόγο για ακατάλληλο νερό που εμπεριέχει ποσότητες κολοβακτηριδίων και εντερόκοκκων. Η δήμαρχος του νησιού αντέκρουσε τις κατηγορίες, ενώ και οι υγειονομικές υπηρεσίες της Κρήτης τόνισαν πως η γαστρεντερίτιδα ήταν ιογενής και ως τέτοια δεν σχετιζόταν με το νερό.
«Μέσα σε διάστημα οκτώ μηνών αυτή είναι η τρίτη φορά που μια έξαρση γαστρεντερίτιδας κάνει την εμφάνισή της στο νησί».
Παρ’ όλα αυτά, με αφορμή και τη νέα έξαρση γαστρεντερίτιδας στα Χανιά αλλά και τις αναλύσεις που γίνονται στο νερό, ο Θανάσης Τσακρής, καθηγητής Μικροβιολογίας ΕΚΠΑ, υπογραμμίζει μιλώντας στην «Κ» πως αν ένα δίκτυο ύδρευσης μολυνθεί με λύματα, μπορεί επίσης να αποτελέσει πηγή διασποράς του νοροϊού. Υπό αυτή την έννοια, όταν υπάρχει έξαρση του νοροϊού σε μια κοινότητα, πρέπει κανείς να διερευνήσει και αυτό το ενδεχόμενο.
Οι νοροϊοί σε άνοδο σε όλη την Ευρώπη
Σε κάθε περίπτωση, τη σεζόν 2023/2024 έχει παρατηρηθεί υπέρβαση των μολύνσεων από νοροϊό σε σύγκριση με τα προηγούμενα χρόνια σε πολλές χώρες της Ευρώπης αλλά και στις ΗΠΑ. Σύμφωνα με έκθεση του eurosurveillance.org, η οποία δημοσιεύτηκε πριν από έναν μήνα, αύξηση των κρουσμάτων νοροϊού έχει αναφερθεί κατά τον τελευταίο χρόνο στην Αυστρία, τη Φινλανδία, τη Γερμανία, την Ιρλανδία, την Ολλανδία, το Ηνωμένο Βασίλειο και τις ΗΠΑ.
Σημειώνεται πως οι νοροϊοί χωρίζονται σε 10 γονοομάδες (GI έως GX), με την πλειονότητα των λοιμώξεων από νοροϊό να σχετίζονται με ιούς GI (9 γονότυποι) και GII (23 γονότυποι). Κι ενώ από το 2012 κι έπειτα, οι ιοί GII.4 Sydney ευθύνονται για περισσότερα από τα μισά κρούσματα νοροϊού που έχουν καταγραφεί παγκοσμίως, από το 2021 και τη μεγάλη έξαρση νοροϊού που ξέσπασε στη Ρουμανία, πολλά κρούσματα αποδίδονται πια στα στελέχη GII.17 και λιγότερο στον γονότυπο GII.4.
Το συμπέρασμα της έκθεσης είναι πως τον φετινό χειμώνα πρέπει να δοθεί παγκοσμίως βαρύτητα στην επιτήρηση του νοροϊού και στον μοριακό χαρακτηρισμό των κρουσμάτων, έτσι ώστε να καταγραφούν τυχόν νέες παραλλαγές του ιού.
Γιατί εξαπλώνεται ο ιός
Σύμφωνα με τον κ. Τσακρή, ο νοροϊός είναι το συχνότερο αίτιο επιδημιών ιογενούς γαστρεντερίτιδας διεθνώς, με περίπου 700 εκατ. περιστατικά να αναφέρονται κάθε χρόνο σε όλο τον κόσμο. Μόνο στις ΗΠΑ, όπου υπάρχει ένα εξαιρετικό δίκτυο καταγραφής, κάθε χρόνο 900 θάνατοι αποδίδονται σε ιογενή γαστρεντερίτιδα από νοροϊό (ατόμων κυρίως άνω των 65 ετών), ενώ οι νοσήσεις φτάνουν τα 21 εκατ., οι νοσηλείες τις 110.000 και οι επισκέψεις στα Τμήματα Επειγόντων Περιστατικών των νοσοκομείων τις 470.000. Υπάρχει, επίσης, και η παράμετρος του κόστους για το αμερικανικό σύστημα υγείας που αγγίζει περίπου τα δύο δισ. δολάρια.
«Κύριος τρόπος διασποράς του νοροϊού είναι η μετάδοση από άτομο σε άτομο. Η επιμόλυνση του περιβάλλοντος, των τροφίμων και του νερού συμβάλλει επίσης στην εξάπλωση της λοίμωξης».
«Κύριος τρόπος διασποράς του νοροϊού είναι η μετάδοση από άτομο σε άτομο. Όμως η επιμόλυνση του περιβάλλοντος (μολυσμένες επιφάνειες), των τροφίμων (από εργαζομένους, φορείς του ιού, στην αλυσίδα παραγωγής τροφίμων ή σε χώρους εστίασης που αγγίζουν τις τροφές τις οποίες άλλοι θα καταναλώσουν) και του νερού (συχνά με εισροή λυμάτων σε δίκτυα ύδρευσης) συμβάλλει επίσης στην εξάπλωση της λοίμωξης», εξηγεί ο καθηγητής.
Σημειωτέον ότι οι ασθενείς με γαστρεντερίτιδα από νοροϊό είναι μεταδοτικοί από τη στιγμή που αρχίζουν να νιώθουν αδιαθεσία έως και τουλάχιστον τρεις ημέρες μετά την ανάρρωσή τους. Επίσης, σύμφωνα με τον κ. Τσακρή, ο νοροϊός χαρακτηρίζεται από την ικανότητά του να επιβιώνει σε επιφάνειες έως και 72 ώρες, ενώ ακόμα και με μια μικρή «ποσότητά» του, δηλαδή ένα χαμηλό ιικό φορτίο (από μόλις δέκα έως εκατό ιικά σωματίδια), μπορεί να μολύνει κάποιον που θα έρθει σε επαφή μαζί του και να προκαλέσει λοίμωξη.
«Είναι, λοιπόν, προφανές ότι ο συγχρωτισμός αποτελεί καθοριστικό παράγοντα διασποράς του νοροϊού. Δεν είναι τυχαίο ότι σημαντική αύξηση της συχνότητας εμφάνισης αλλά και της μετάδοσής του παρατηρείται ιδιαίτερα τον χειμώνα, λόγω της στενότερης επαφής των ανθρώπων σε κλειστούς χώρους», σημειώνει ο καθηγητής.
Και όπως προσθέτει, «αν θέλουμε να αναζητήσουμε άλλη μια αιτία των συχνών επιδημικών εξάρσεων των τελευταίων μηνών, θα βρούμε τη χαλάρωση της τήρησης των μέτρων δημόσιας υγείας μετά το τέλος της πανδημίας. Το 2020, το 2021 και το 2022, τα περιστατικά γαστρεντερίτιδας είχαν πέσει σε ιστορικά χαμηλά ποσοστά, ακριβώς λόγω του ότι οι πολίτες ακολουθούσαν σχολαστικά τα μέτρα ατομικής υγιεινής».
Τέλος, σύμφωνα με τον ίδιο, για να ανακοπεί η επιδημική έξαρση που παρατηρείται στα Χανιά και σε άλλες περιοχές της χώρας, χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή: στο πλύσιμο των χεριών, στην απολύμανση των επιφανειών και στην αποφυγή επαφής με άλλα άτομα όταν έχουμε συμπτώματα που παραπέμπουν σε ιογενή γαστρεντερίτιδα. Και, φυσικά, με «ευλάβεια» να ακολουθούνται τα πρωτόκολλα σε υγειονομικές δομές, σε χώρους παρασκευής και συσκευασίας τροφίμων, καθώς και στην εστίαση.