Θεόδωρος Έξαρχος: Όλα όσα δεν γνωρίζατε
Στην Κέρκυρα και στις 10/12/1930 γεννήθηκε ο Θεόδωρος Έξαρχος, ο οποίος ήταν γιος του Γεωργίου Έξαρχου, υποδιοικητή της Αγροτικής Τράπεζας. Μάλιστα, ο Έλληνας ηθοποιός καταγόταν από πολιτική οικογένεια των Τρικάλων. Αδελφός του ήταν ο Αχιλλέας Γ. Έξαρχος, διπλωμάτης. Σπούδασε θεατρική τέχνη στο Εθνικό Θέατρο, έχοντας δασκάλους το Δημήτρη Χορν και το Δημήτρη Ροντήρη.
Ερχόμενος από την Κέρκυρα στην Αθήνα για σπουδές, αλλά και για να βρει τον επαγγελματικό του δρόμο, μπήκε αρχικά στα «χωράφια» της δημοσιογραφίας και -ως καλλιτεχνικός συντάκτης- εργάστηκε σε αθηναϊκή εφημερίδα, αλλά και ως μεταφραστής σε περιοδικά.
Η επαγγελματική πορεία του Θεόδωρου Έξαρχου
Ο Θόδωρος Έξαρχος έλαβε μέρος – τις περισσότερες φορές σε δεύτερους, αλλά σημαντικούς ρόλους – σε περίπου 60 ταινίες του σινεμά, με πρώτη το “Της τύχης τα γραμμένα” και τελευταία την “Πολίτικη κουζίνα”.
Επίσης συμμετείχε σε πολλά ποιοτικά θεατρικά έργα, όπως τη “Βροχή” (ντεμπούτο το 1957 με το θίασο της Κυρίας Κατερίνας), τον “Αρχιμάστορα Σόλνες” σε σκηνοθεσία του Γ. Κιμούλη κ.λπ.
Έπαιξε και στην τηλεόραση, σε δημοφιλείς σειρές (Άγνωστος Πόλεμος κ.ά.), ενώ “δάνεισε” τη χαρακτηριστική βαθιά φωνή του σε ραδιοφωνικές εκπομπές. Τελευταία του τηλεοπτική σειρά ήταν “Ο ψεύτης παππούς”.
Τιμήθηκε από την Ακαδημία Αθηνών για το πόνημά του “Έλληνες Ηθοποιοί – Αναζητώντας τις ρίζες”, το οποίο εξέδωσε το 1997.
Αμέσως μετά την πτώση της χούντας διετέλεσε γενικός γραμματέας του Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών και σύμφωνα με τη γνώμη πολλών παλιών συναδέλφων του, έδωσε μάχες για τον εκδημοκρατισμό του σωματείου τους. Βοηθούσε και στήριζε πολλούς ηθοποιούς στα πρώτα τους βήματα.
Τρανό παράδειγμα ο Σταύρος Παράβας. Ο Έξαρχος τον ανακάλυψε σε ηλικία 17 χρόνων να εργάζεται σε ένα παντοπωλείο της γειτονιάς του και του έδειξε το δρόμο για να μπει στο θέατρο που τόσο πολύ επιθυμούσε!
Θεόδωρος Έξαρχος: Ο συλλέκτης γραμματοσήμων
Άφησε πίσω του τις άυλες δημιουργίες της σκηνής, που επιζούν μόνο στη μνήμη των θεατών, και τις συμμετοχές του σε ταινίες και σίριαλ που πάντα απολαμβάνουμε. Άφησε όμως και ένα σημαντικότατο συγγραφικό έργο, που έχει να κάνει με την αγαπημένη του, όπως είπαμε, συντεχνία των θεατρίνων. Μας άφησε τρεις ενότητες βιβλίων (σε πέντε τόμους των εκδόσεων Δωδώνη) με τα βιογραφικά στοιχεία των Ελλήνων ηθοποιών των γεννηθέντων από τα τέλη του 18ου αιώνα έως το 1940. Πρόκειται για ένα έργο τεράστιο και με φοβερές δυσκολίες στην υλοποίηση του. Δίχως συνεργάτες, με μοναδικό ερευνητή τον εαυτό του, έφερε σε πέρας μια σπουδαία θεατρολογική- επιστημονική κατάθεση που κανείς άλλος δεν τόλμησε.
Ποιο ήταν το έναυσμα για να αποτολμήσει αυτό το τεράστιο έργο; Τα γραμματόσημα! Ως μανιώδης συλλέκτης, έπεσε κάποια στιγμή πάνω σε ένα γραμματόσημο που εικόνιζε τον Κυριάκο Αριστεία, έναν από τους πρώτους Έλληνες ηθοποιούς, που άρχισε την καριέρα του κατά τον 18ο αι. στις παραδουνάβιες ηγεμονίες, ήρθε και έπαιξε στο νέο ελληνικό κράτος και τέλος επέστρεψε στη Ρουμανία όπου ίδρυσε το Εθνικό της Θέατρο.
Έτσι λοιπόν ο Έξαρχος άρχισε να ψάχνει τα μητρώα του Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών, που είχε ιδρυθεί το 1917. Όλοι θυμούνται τα ατελείωτα τηλέφωνα που έκανε σε συναδέλφους ηθοποιούς, σε δημοσιογράφους, σε ιστορικούς, σε συγγενείς ανθρώπων που είχαν φύγει, σε τεχνικούς θεάτρου, ταξιθέτες, ταμίες θεάτρων, προπομπούς και σε όποιον μπορούσε να του δώσει κάποιο, το ελάχιστο έστω στοιχείο. Έπρεπε να αξιολογήσει και να επαληθεύσει τα ευρήματα, γιατί άθελά τους ή ηθελημένα κάποιοι έδιναν λάθος πληροφορίες.
Συζητούνται ανάμεσα στους θεατρίνους περιπτώσεις κυριών που έδιναν λανθασμένη ημερομηνία γέννησης (προς τα πάνω φυσικά) ή άλλοι που απέκρυπταν συνεργασίες για διάφορους δικούς τους λόγους. Κατέγραψε λοιπόν για 2.500 περίπου ηθοποιούς λεπτομερώς τα βιογραφικά τους στοιχεία. Ημερομηνίες γέννησης και θανάτου, σπουδές, παραστάσεις στις οποίες έλαβαν μέρος, ρόλους που ερμήνευσαν, θέατρα, ηθοποιούς και σκηνοθέτες με τους οποίους συνεργάστηκαν και ακόμα κατέγραψε την όποια κοινωνική τους προσφορά και πολιτική τους δράση.
Υπάρχουν μεγάλα βιογραφικά διάσημων ηθοποιών του παρελθόντος, αλλά και βιογραφικά δύο ή τριών αράδων για ηθοποιούς που δεν είχαν μεγάλη καριέρα ή δεν βρέθηκαν γι’ αυτούς περισσότερα στοιχεία.
Το έργο του Θεόδωρου Έξαρχου «Έλληνες ηθοποιοί», βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών και ο Κώστας Γεωργουσόπουλος, που προλόγισε τους τόμους, αναφέρει πως η σπουδαία αυτή κατάθεση είναι «όργανο μνήμης και επιστήμης».
Θεόδωρος Έξαρχος: Η προσωπική του ζωή
Ήταν πατέρας (από τη σύζυγό του και δημοσιογράφο, Ολυμπία Εξάρχου) του φερέλπη σκηνοθέτη Δημήτρη Έξαρχου (1955 – 26 Ιουνίου 2012, ο οποίος το 1999 υπέστη τροχαίο ατύχημα, με αποτέλεσμα να μείνει ανάπηρος.Μάλιστα, εκείνη την περίοδο ήταν έτοιμος να συνεργαστεί με το Εθνικό Θέατρο».
Ο Δημήτρης τα τελευταία δύο χρόνια βρίσκονταν στο Άσυλο Ανιάτων έχοντας συνεχώς στο πλευρό του εκτός από το νοσηλευτικό προσωπικό και έναν αποκλειστικό νοσοκόμο. (Πέθανε την Τρίτη 26 Ιουνίου το 2012 σε ηλικία 57 χρόνων).
Ο θάνατος του Θεόδωρου Έξαρχου
Ο Θόδωρος Έξαρχος το 2007 έχασε και τη γυναίκα του, την Ολυμπία Εξάρχου, η οποία ήταν συνταξιούχος δημοσιογράφος, ζούσε πλέον μόνος του με τη δική του πενιχρή σύνταξη. Συνάδελφοί του που τον γνώριζαν καλά υποστήριζαν πως τα έβγαζε δύσκολα από οικονομικής πλευράς, αλλά η αξιοπρέπειά του ήταν μεγάλη και ποτέ δεν δυσανασχετούσε. Πέθανε στις 9 Μαΐου 2009 και κηδεύτηκε στο νεκροταφείο του Βύρωνα.