«Κάτι παραπάνω από ένα πλοίο», έχει γραφτεί στα κιτάπια της ναυτικής ιστορίας. Με καπετάνιους – ιδιοκτήτες περισσότερο λειτουργούς, παρά επιχειρηματίες.
Εκεί που το μεράκι συναντά την αγάπη για τη θάλασσα και η μέριμνα για το συνάνθρωπο αναδεικνύεται σε «ιερό» καθήκον, εκεί στο απέραντο γαλάζιο του Αιγαίου, ξεπρόβαλε ο θρυλικός «Σκοπελίτης».
Θαλασσοδαρμένος πολλάκις, αλλά πάντα αγέρωχος.
Στην άγονη γραμμή της ελληνικής επικράτειας εξελίσσεται η πιο γόνιμη, μολονότι υποτιμημένη, αποστολή στο Αιγαίο.
Το καράβι – σύμβολο των Μικρών Κυκλάδων, που δεν λογάριασε ποτέ μπονάτσες ή φουρτούνες μπροστά στην ανθρώπινη ανάγκη είναι επί σειρά ετών ο σύνδεσμος ανάμεσα σε Δονούσα, Κουφονήσι, Σχινούσα, Ηρακλειά και ο κρίκος της αλυσίδας τους με Νάξο και Αμοργό.
Ο πραγματικός θρύλος δεν είναι βέβαια το καράβι, αλλά ο δημιουργός του. Ο καπετάν Μήτσος Σκοπελίτης, κανονικός θαλασσόλυκος και δεξιοτέχνης βιολιστής από τους καλύτερους των Κυκλάδων, όπως λένε όσοι τον έχουν ακούσει να παίζει σε γιορτές και πανηγύρια.
Ο άνθρωπος που με το θάνατό του τον Ιανουάριο του 2014 άφησε πίσω του την πάνδημη, διαχρονική αναγνώριση των νησιωτών για όλα όσα τους πρόσφερε στον μισό και πλέον αιώνα που θαλασσοδάρθηκε για να βρίσκεται μέρα – νύχτα στο πλευρό τους, με τα συνολικά δέκα ξύλινα καΐκια και σιδερένια καραβάκια του που άλλαξε διαδοχικά.
Αφιλοκερδώς, τα παλιά χρόνια που δεν είχε συγκοινωνία στην περιοχή, έφτανε έως Νάξο – Πάρο – Σύρο για να ευεργετήσει όποιον είχε ανάγκη. Καθημερινά για 53 ολόκληρα χρόνια, από το 1956, εξυπηρετούσε τους πάντες και τα πάντα. Μεταφέροντας ανθρώπους σε κίνδυνο, ασθενείς, εγκύους, τρόφιμα και φάρμακα.
Με καταγωγή από τη Σύμη, γεννημένος το 1926 στο Κουφονήσι, όπου βρέθηκε ο ψαράς και λαουτιέρης πατέρας του, ο καπετάν Δημήτρης είχε στην πραγματικότητα το επίθετο Τερεζές.
Το Σκοπελίτης είναι προσωνύμιο που αποδόθηκε στον προπάππου του (λόγω καταγωγής) και πέρασε από γενεά σε γενεά. Αφού έκανε τη θητεία του στο Ναυτικό, παντρεύτηκε και μπαρκάρισε σε ποντοπόρα πλοία. Με τα λεφτά που έβγαλε στους ωκεανούς αγόρασε ένα τρεχαντήρι, τον «Πανορμίτη», έμεινε στο Κουφονήσι κι άρχισε το επαγγελματικό ψάρεμα.
Το 1958 πήρε την ταχυδρομική γραμμή Μικρών Κυκλάδων – Νάξου κι εγκαταστάθηκε στα Κατάπολα. Έτσι, ο «Σκοπελίτης» έχει ιστορία 51 χρόνων, με πρόγονο το ψαροκάικο «Πανορμίτης».
«Δέκα χρονώ ήμουν και τα χέρια μου είχαν ρόζους από το κουπί. Κοιμόμασταν μες στη θάλασσα από παιδιά, την πίναμε για νερό. Λαχτάραγα να μεγαλώσω, να κάνω ένα σκάφος δικό μου, να πιάσω το τιμόνι εγώ, να ταξιδέψω. Να πω “αυτό, να, είναι δικό μου!”, να κάνω κουμάντο εγώ. Και τα κατάφερα!», είχε πει ο ίδιος σε ντοκιμαντέρ που γυρίστηκε για τη ζωή του.
Ο στόλος του Καπετάν Μήτσου εξελίχθηκε με τα χρόνια στην κεντρική αρτηρία που έδινε «αίμα» και «οξυγόνο» στα μικρά αλλά και σε άλλα νησιά των Κυκλάδων. Καμία κακοκαιρία, όσο έντονη και αν ήταν, δεν τον καθήλωνε στη στεριά, αν χρειαζόταν κάποιος τη βοήθειά του. Τότε που δεν υπήρχαν ελικόπτερα του ΕΚΑΒ, επιτέλεσε κοινωνικό έργο που κανείς άλλος δεν θα επιχειρούσε, υπό τεράστια κύματα, με 8-9 μποφόρ, χιόνια και καταιγίδες. Πολλές φορές ήταν παράτολμα όσα έκανε, αλλά πιθανότατα και ο μοναδικός καπετάνιος του Νοτιοανατολικού Αιγαίου που μπορούσε να τα κάνει, μαρτυρούν αυτοί που έζησαν τις αγαθοέργιες του.
Κάτι παραπάνω από ένας καπετάνιος δηλαδή. Η μυθιστορηματικής μνήμης ικανότητα του στη θάλασσα και η μεγάλη προσφορά του στους νησιώτες αποτυπώθηκαν από τη λαϊκή παράδοση ως εξής: «Μες τ’ αφρισμένα κύματα περνά ο Πανορμίτης και καπετάνιος με καρδιά είναι ο Σκοπελίτης!».
Τον «Πανορμίτη» διαδέχτηκαν άλλα καράβια που ναυπήγησε ο μπαρουτοκαπνισμένος Σκοπελίτης. Το πρώτο ήταν ένα σιδερένιο φορτηγό, που μετασκευάστηκε και ονομάστηκε «Χοζοβιώτισσα». Ακολούθησε ένα άλλο καΐκι, ο «Βαρσαμίτης». Το 1980 σειρά πήρε η «Μαριάννα», που εκτός από την εξυπηρέτηση της ταχυδρομικής γραμμής, άρχιζε να φέρνει και τουρίστες στην Αμοργό από την Νάξο και την Μύκονο. Και στο τέλος ήρθε ο «Σκοπελίτης», που πήρε το οικογενειακό όνομα και από το 1981 τον κουμάνταρε ο γιoς του καπετάν Μήτσου, ο καπετάν Γιάννης Σκοπελίτης.
Κι έτσι στην μνήμη δεκάδων χιλιάδων επισκεπτών και στην ζωή των νησιωτών μπήκε τα τελευταία 35 και πλέον χρόνια ο «Σκοπελίτης», που γράφει χειμώνα-καλοκαίρι τον δικό του θρύλο στις Μικρές Κυκλάδες. Όμως ο μυθικός «Σκοπελίτης» δεν είναι ένα πλοίο, αλλά… δύο. Αμετάβλητο και σύμβολο παραμένει μόνο το όνομα.
Ο πρώτος «Σκοπελίτης» ήταν το «Σποράδες» που σάλπαρε από και προς τις Σποράδες. Ο δεύτερος ήταν ένα καράβι από την Μυτιλήνη, που διασκευάστηκε στον σημερινό «Σκοπελίτη», με δυνατότητα μεταφοράς 350 ατόμων και 11 αυτοκινήτων.
Με αυτό οι μόνιμοι κάτοικοι των μικρών Κυκλάδων (περίπου 750 πλην Αμοργού – Νάξου) ταξιδεύουν πάντα δωρεάν.
«Ήταν φοβερά ψύχραιμος. Ποτέ δεν τα έχανε, κι ας μην είχε τότε ούτε καν ενημέρωση για τον καιρό. Αυτός μου έμαθε να σέβομαι, να μην υποτιμώ τη θάλασσα, να μην υπερεκτιμώ το σκάφος και τις δυνατότητές μου. Αυτό θέλω να συνειδητοποιήσει και ο γιος μου», έχει δηλώσει στα «ΝΕΑ» για τον πατριάρχη ο 64χρονος σήμερα καπετάν Γιάννης, που από τα 17 του ξεκίνησε να μαθαίνει τα μυστικά της θάλασσας πλάι του. Αυτός κρατά τώρα το πηδάλιο της «Small Cyclades Lines» και έχει κάνει πράξη τη συνέχιση και αναβάθμιση της εξυπηρέτησης της άγονης γραμμής Αμοργού – Μικρών Κυκλάδων – Νάξου».
Σήμερα τα δρομολόγια εκτελούνται από τον 34χρονο γιο του Δημήτρη και τον καπετάν Γιάννη Φωστιέρη. Απόφοιτος της Ακαδημίας του Εμπορικού Ναυτικού, ο εγγονός του θρυλικού Μήτσου πήρε τη σκυτάλη, έχοντας κάνει πρώτα το αγροτικό του ως υποπλοίαρχος σε δρομολόγια στο εξωτερικό.
Η «Small Cyclades Lines» βραβεύτηκε το 2013 από τη Lloyd’s ως η «ακτοπλοϊκή εταιρεία της χρονιάς» για την κοινωνική προσφορά της. Αυτό δεν είναι τίποτα βέβαια μπροστά στην απήχηση που έχει η ίδια η οικογένεια στη λαϊκή συνείδηση.
Ο Γιάννης Σκοπελίτης (δεξιά) όταν παρέλαβε το βραβείο για την «ακτοπλοϊκή εταιρεία της χρονιάς»
Ο καπετάν Μήτσος σάλπαρε από τα εγκόσμια στα 88 χρόνια του το 2014, το πιο ξακουστό δημιούργημα του, ο «Σκοπελίτης» επρόκειτο τον Οκτώβρη του 2017 να κλείσει έναν κύκλο 35 ετών, καθώς η σύμβαση Small Cyclades Lines με το κράτος εξέπνευσε και δεν είχε βρεθεί η χρυσή τομή για την επόμενη μέρα. Τα ιστορικά νήματα όμως που συνδέουν Αμοργό, Δονούσα, Κουφονήσι, Σχινούσα και Ηρακλειά δεν έμειναν ορφανά.
Ο διάδοχος θεματοφύλακας τους αφουγκράστηκε το ιστορικό χρέος να ηγηθεί στη νέα εποχή. Το «Express Skopelitis» ξαπόστασε μόνο για λίγο καιρό και ύστερα από τις απαραίτητες επισκευές επέστρεψε στο μετερίζι του, ως ενδοκυκλαδικός «πνεύμονας». Πώς θα μπορούσε άλλωστε να συμβεί αλλιώς, από τη στιγμή που και ο Γιάννης Σκοπελίτης έχει χρόνια τώρα το δικό του… στιχάκι.
Φουρτούνα έπιασε ο καιρός, το κύμα αγριεύει
όλα τα πλοία δέσανε, μα ένα ταξιδεύει.
Ο «Σκοπελίτης» είναι αυτός που κύμα δεν τον πιάνει
και έχει για καπετάνιο του πάντα εσένα Γιάννη.
Ήδη ετοιμάζεται το επόμενο για τον καπετάν Δημήτρη. Κοινώς, to be continued…
