Κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί τον τεράστιο φυσικό πλούτο της Κρήτης. Δεν υπάρχει κανένα άλλο μέρος στην Ευρώπη που να έχει περισσότερα απο 1500 είδη φυτών και δέντρων. Μάλιστα τα 180 απο αυτά, είναι ενδημικά δηλαδή φύονται μόνο στην Κρήτη.
Για να καταλάβει κανείς τι σημαίνει 180 ενδημικά φυτά στην Κρήτη αρκεί να αναλογιστεί οτι ολόκληρη η Μ.Βρετανία έχει μολις 9!
Πολλά απο τα σπάνια φυτά που φυτρώνουν στην Κρήτη βρίσκονται σε κίνδυνο, ενα απο αυτά είναι η πολυ σπάνια και απειλούμενη ορχιδέα Cephalanthera cucullata (Σεφαλανθέρα Κουκουλάτα).
H Cephalanthera cucullata ανακαλύφθηκε για πρώτη φορά από το Γάλλο φυσιοδίφη Victor Raulin το Μάιο ή Ιούνιο του 1845 στον Ψηλορείτη.Η Cephalanthera cucullata (σεφαλανθέρα κουκουλάτα) συναντάται σε ορεινές περιοχές της Κρήτης, φύεται σε υψόμετρο 700-1500 μέτρα.
Είναι πολυετές ποώδες φυτό, με κοντά, έρποντα ριζώματα. Το ύψος του φτάνει έως και τα 30 εκατοστά και εμφανίζει έως 24 άνθη από το Mάιο έως τον Ιούνιο. Τέλη Ιουνίου ωριμάζουν τα σπέρματά του και τα υπέργεια μέρη του φυτού ξεραίνονται.
Πρόκειται για ενα πολύ σπάνιο και σημαντικό φυτό για την Κρήτη. Προστατεύεται απο το Προεδρικό Διάταγμα 67/81, απο τη Συνθήκη της Βέρνης και τη Συνθήκη Cites ενω έχει ενταχθεί στο Κόκκινο Βιβλίο των Σπάνιων και Απειλούμενων Φυτών της Ελλάδας.
Για το συγκεκριμένο σπάνιο είδος φυτού, ζητήσαμε πληροφορίες από την κ. Φουρναράκη Χριστίνα, Βιολόγο MSc, Μεσογειακό Αγρονομικό Ινστιτούτο Χανίων (ΜΑΙΧ),
Σύμφωνα με την κ.Φουρναράκη η Cephalanthera cucullata υπάρχει σε 5 ή 6 σημεία της Κρήτης.
Σε ερώτηση για το πως προστατεύεται το συγκεκριμένο είδος φυτού η κ.Φουρναράκη μας είπε οτι η προστασία της ορχιδέας γίνεται «μέσω της ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κόσμου. Ως ΜΑΙΧ είχαμε κάνει επίσκεψη σε σχολεία της περιοχής για την ενημέρωση των παιδιών και γενικότερα των κατοίκων «.
Το φυλάνε , σαν «διαμάντι» στο ορεινό χωριό Κουστογέρακο.
Απο ολη την Κρήτη, η ορχιδέα αυτή προφυλάσσετε με περίφραξη μόνο στο Κουστογέρακο, ενα ορεινό χωριό των Χανίων κοντά στη Σούγια, οπου και ανακαλύφθηκε εντελώς τυχαία το 2000. Ο λόγος σύμφωνα με την κ.Φουρναράκη είναι διότι εκει πραγματοποιήθηκε πρώτη φορά η ιδέα των «μικροαποθεματων», ενα πιλοτικό πρόγραμμα προστασίας που χρηματοδοτείται απο την Ευρωπαϊκή Κοινότητα κατα 75% για την προστασία των σπάνιων φυτών .
Η ιδέα αυτη του προγράμματος ξεκίνησε απο την Ισπανία, «αφορά μικρές περιοχές οπου υπάρχει ενα σπάνιο φυτό και έχει σαν σκοπό να ενημερωθεί ο κόσμος και να συνδεθεί με τον οικοτουρισμό. Αυτό το πρόγραμμα εφαρμόστηκε για πρώτη φορα στη Δυτική Κρήτη με στόχο την επέκταση του και σε άλλες περιοχές», μας είπε η κ.Φουρναράκη.
Η συγκεκριμένη περιοχή που προφυλάσσεται το φυτό πάνω απο το Κουστογέρακο είναι εντεταγμένη στο «NATURA» και χαρακτηρίζεται ως «Καταφύγιο Άγριας Ζωής» .
Για την περαιτέρω προστασία του φυτού στη γύρω περιοχή έχει τοποθετηθεί ενας μετεωρολογικός σταθμός που συνδέεται με το πανεπιστήμιο της Αθήνας για την συλλογή δεδομένων (μέτρηση θερμοκρασίας, ακτινοβολίας ενω περιλαμβάνει και βροχόμετρο).
Εντος της περίφραξης υπάρχουν μικρότερες περιφράξεις γύρω απο την ορχιδέα, για την προστασία απο μικρά ζώα που μπορούν να παραβιάσουν την αρχική περίφραξη.
