Η άγνωστη «κούκλα» του Παρνασσού.
Η Βάργιανη, είναι ένας υπέροχος «προστατευόμενος οικισμός” στο Νομό Φωκίδος. Είναι χτισμένος στη Βορειοδυτική πλευρά του Παρνασσού και σε υψόμετρο 950μ.
Το ελατόδασος που αγκαλιάζει το χωριό είναι μοναδικής ομορφιάς, ενώ τα πέτρινα σπίτια με τα καλντερίμια, τις μεγάλες αυλές και τις πέτρινες κρήνες, τις καρυδιές και τα τρεχούμενα νερά, συνθέτουν ένα ονειρικό τοπίο, που σε σαγηνεύει.
Όμως το χωριό δεν είναι πέρασμα, όπως η γειτονική Γραβιά ή ακόμη και η Πολύδροσος και έτσι παραμένει άγνωστο στους περισσότερους.
Έχει φιδίσιο δρόμο ώσπου να την προσεγγίσεις αλλά η ταλαιπωρία αξίζει και με το παραπάνω. Φτάνοντας θα διασχίσεις ένα γεφυράκι, κάτω από το οποίο κυλούν τα κρυστάλλινα νερά ενός μικρού ποταμού. Τα πρώτα πέτρινα σπίτια της διακρίνονται μετά από λίγο, πίσω από την τελευταία στροφή του ανηφορικού δρόμου.
Θα αφήσεις το αυτοκίνητο στην λιθόστρωτη πλατεία, με την πετρόχτιστη εκκλησία της Αγίας Παρασκευής και θα ξεκουραστείς κάτω από τα πλατάνια αγναντεύοντας τις ορθοπλαγιές του Παρνασσού από τη μία και τη Γκιώνα από την άλλη.
Έπειτα θα περπατήσεις προς την κατεύθυνση που δείχνει η ξύλινη ταμπέλα «πηγές Μπουρμπούλα» για να θαυμάσεις από κοντά τον μικρό καταρράκτη και τις πέτρινες κρήνες από τις οποίες αναβλύζει το νερό των πηγών που κατεβαίνει από το βουνό.
Ένα ιδιαίτερο αξιοθέατο της περιοχής είναι η περιβόητη Νεραϊδοσπηλιά γεμάτη με εντυπωσιακούς σταλαγμίτες και σταλακτίτες. Πρόκειται για μια σπηλιά όπου ο θρύλος λέει ότι παλιά κατοικούνταν από νεράιδες. Δεν είναι δύσκολο να φανταστείς το γιατί.
Βρίσκεται στο μέσο περίπου ενός απόκρημνου βράχου στα νότια του χωριού (κοντά στη Φασουλόραχη). Στο σημείο οδηγεί ένα και μοναδικό μονοπάτι πάνω στο βράχο.
Με ιστορία από τα χρόνια της Επανάστασης του 1821, η Βάριανη ανέδειξε δύο ήρωες: τον Καπετάν Λιάπη και τον Νίκο Μπαλαούρα. Το χωριό σχεδόν ερήμωσε τη δεκαετία του ’60, ενώ τα τελευταία χρόνια πολλές από τις παλιές κατοικίες του αγοράσθηκαν από Αθηναίους οι οποίοι έδωσαν ξανά ζωντάνια στη Βάργιανη, αλλά και τη σημερινή της μορφή.