Λίγες πόλεις της Ελλάδας είναι προικισμένες με τόσες πολλές φυσικές ομορφιές όσο η Έδεσσα. Χτισμένη στους πρόποδες του όρους Βέρμιο, με καταπληκτική θέα στον κάμπο, με άφθονα νερά και πλούσια βλάστηση, αλλά και με μεγάλη ιστορική κληρονομιά είναι ιδανική για αποδράσεις που θα σας κάνουν να ξεχάσετε την καθημερινότητα και το άγχος.
Τα δάση του Βόρα κατηφορίζουν μέχρι την πόλη, ενώ ποτάμια διασχίζουν κάθε της γειτονιά και οι διάσημοι καταρράκτες της, αποτελούν ένα εντυπωσιακό θέαμα για μικρούς και μεγάλους.
Το νερό την ακολουθεί σε ολόκληρη τη μακραίωνη πορεία της ( το όνομα «Έδεσσα» έχει φρυγική προέλευση και σημαίνει «πύργος στο νερό» ) και την ανέδειξε σε βιομηχανικό κέντρο στα τέλη του 19ου αιώνα, καθώς δημιουργήθηκαν εδώ υδροκίνητα κλωστοϋφαντουργεία, μεταξουργεία, νερόμυλοι, ελαιοτριβεία, σησαμοτριβεία και ταπητουργεία και της έδωσαν τον τίτλο «Μάντσεστερ των Βαλκανίων».
Σήμα-κατατεθέν της Εδεσσας και άρρηκτα συνδεδεμένοι με την ιστορία της πόλης είναι οι καταρράκτες, ο οποίοι βρίσκονται στο ομώνυμο πάρκο που διασχίζει ο Εδεσσαίος ποταμός.
Κατηφορίζοντας τον φαρδύ πλακόστρωτο δρόμο του πάρκου, ο θόρυβος από την πτώση του νερού ολοένα και δυναμώνει.
Η πρώτη εικόνα που αντικρίζετε είναι και η πιο εντυπωσιακή, καθώς ο μεγαλύτερος καταρράκτης, ο Κάρανος, πέφτει από ύψος 70 μέτρων ανασηκώνοντας ένα πυκνό σύννεφο από μυριάδες μικρά σταγονίδια που δροσίζουν την ατμόσφαιρα. Τα νερά του καταρράκτη δεν έχουν σταθερή ροή. Αλλες φορές είναι περισσότερα και άλλες λιγότερα, ενώ κάποια βράδια σταματούν να τρέχουν αφού η ροή τους ελέγχεται από τον υδροηλεκτρικό σταθμό της ΔΕΗ στον Αγρα.
Τα μονίμως βρεγμένα και γλιστερά σκαλιά οδηγούν κάτω από τα νερά του καταρράκτη, όπου υπάρχει ένα μικρό σπήλαιο. Συνεχίζοντας τον δρόμο του πάρκου φτάνετε λίγο πιο κάτω σε έναν μικρότερο διπλό καταρράκτη. Παλιότερα υπήρχαν 11 καταρράκτες, όμως σήμερα έχουν απομείνει 7 και μόνο 2, ορατοί και προσεγγίσιμοι.
Οι καταρράκτες δημιουργήθηκαν τον 14ο αιώνα, όταν μετά κάποιο καιρικό ή γεωλογικό φαινόμενο (πιθανότατα σεισμός) άνοιξαν ρήγματα στον βράχο και απελευθερώθηκαν τα νερά του ποταμού που συγκρατούσε η λίμνη, που υπήρχε στα δυτικά της πόλης.
Μέχρι την Κατοχή εδώ βρίσκονταν τα χριστιανικά νεκροταφεία της πόλης. Το καλοκαίρι του 1942 οι Γερμανοί μετέφεραν τα νεκροταφεία και δημιούργησαν εδώ μια ενδιαφέρουσα και προσεγμένη ανάπλαση του χώρου, φτιάχνοντας δύο πισίνες για τους στρατιώτες, παρτέρια, ζαρντινιέρες, δενδροφυτεύσεις κ.ά.
Από το 1920 μέχρι τις αρχές του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου η βιομηχανική ανάπτυξη που στηρίχθηκε στη δύναμη του νερού γνώρισε τεράστια άνθηση.
Η παρακμή της υδροκίνητης βιομηχανίας ξεκίνησε στο τέλος της δεκαετίας του ‘50 με την κατασκευή του υδροηλεκτρικού σταθμού της ΔΕΗ στον Αγρα. Τα εργοστάσια αναγκάστηκαν να παραχωρήσουν τα υδάτινα δικαιώματά τους και το 1962 έκλεισαν οριστικά.
Ο πλακόστρωτος δρόμος από το πάρκο καταρρακτών θα σας φέρει στο Υπαίθριο Μουσείο Νερού, όπου ξετυλίγεται ολόκληρη η υδροκίνητη ιστορία της Εδεσσας.
Θα περπατήσετε σε καλντερίμια ανάμεσα σε αναστηλωμένα βιομηχανικά κτίρια, κανάλια με τρεχούμενο νερό, γρανάζια, ιμάντες και τεράστιες μηχανές.
Ξεχωρίζουν ο αλευρόμυλος του Σαλαμπάση και το σησαμοτριβείο του Γιαννάκη, όπου φιλοξενείται ένα ενδιαφέρον ενυδρείο με ψάρια του γλυκού νερού, φίδια, νεροχελώνες, χέλια, καβούρια έως και κροκόδειλοι!
Στο κέντρο, θα βρείτε το σήμα κατατεθέν της πόλης, το ρολόι, του οποίου η κατασκευή χρονολογείται γύρω στο 1900. Σήμερα συνεχίζει την λειτουργία του δίπλα στο κτίριο όπου στεγάζονται οι δραστηριότητες του Φιλοπρόοδου Συλλόγου Μέγας Αλέξανδρος ενός από τους πιο παλαιούς συλλόγους της Έδεσσας (1922).
Ένα από τα ομορφότερα τμήματα της πόλης, είναι η συνοικία Βαρόσι, που προστατεύεται από το 1983 με ειδικό νόμο.
Εκεί θα δείτε τα ομορφότερα παλιά σπίτια, μακεδονίτικης αρχιτεκτονικής, ό,τι απέμεινε από την παλιά Έδεσσα, μετά την πυρπόλησή της και μπορείτε να περπατήσετε στα στενά και γραφικά δρομάκια για να δείτε τις ενδιαφέρουσες εκκλησίες της.
Στο Βαρόσι βρίσκεται και το Λαογραφικό Μουσείο της πόλης, με μια έκθεση που μας ταξιδεύει στον καθημερινό τρόπο ζωής στην περιοχή, από τα μέσα του προηγούμενου αιώνα έως την δεκαετία του ‘50.
Αξίζει επίσης να δείτε το Γενί Τζαμί, χτισμένο το 1904, που κάποτε λειτουργούσε ως μουσείο με αρχαιολογικά ευρήματα.
Είναι το μοναδικό τζαμί που διατηρείται χωρίς αλλοιώσεις και μετατροπές, καθώς τα υπόλοιπα τουρκικά τεμένη καταστράφηκαν ή μετατράπηκαν. Το οικοδόμημα είναι επηρεασμένο από την βυζαντινή αρχιτεκτονική και συγκεκριμένα στο πρότυπο της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη.
Στην έξοδο της πόλης προς Φλώρινα, ακριβώς απέναντι από το δημαρχείο, βρίσκεται η παλιά βυζαντινή γέφυρα, Κιουπρί, με ένα ακόμη όμορφο πάρκο. Ακολουθώντας τη ροη του ποταμού, καταλήγετε και πάλι στο κέντρο της πόλης.
Από το Κιουπρί ξεκινάει και η πιο όμορφη διαδρομή στην πόλη, μέσα από πάρκα, πάνω από γεφυράκια, δίπλα στον Εδεσσαίο ποταμό, όπου μικρά καφενεία και τσιπουράδικα έχουν απλώσει τα τραπεζάκια τους δίπλα από τις όχθες.