Παξοί – Αντίπαξοι
Οι Παξοί και οι Αντίπαξοι είναι ένα νησιά των Επτανήσων, στο Ιόνιο Πέλαγος.
Βρίσκονται 7 μίλια νότια της Κέρκυρας, σε απόσταση 8 μιλίων από τις Ηπειρωτικές ακτές και διοικητικά ανήκουν στο Νομό Κέρκυρας. Πρωτεύουσα των Παξών είναι ο γραφικός Γάιος ο οποίος προστατεύεται φυσικά από δύο νησάκια, την Παναγιά και τον Άγιο Νικόλαο. Άλλοι οικισμοί των Παξών είναι η Λάκκα και ο Λογγός. Ο πληθυσμός σύμφωνα με την απογραφή του 2001 είναι 2.374 κάτοικοι και η έκτασή του 25,322 τ.χλμ.
Σύμβολο του Δήμου Παξών είναι μια τρίαινα δεξιά και αριστερά από την οποία στέκονται από ένα δελφίνι, μια αναφορά στο μύθο του διαχωρισμού των Παξών από την Κέρκυρα από τον Ποσειδώνα με την τρίαινά του.
Παξινός ήρωας είναι ο Γιώργος Ανεμογιάννης, μπουρλοτιέρης και πυρπολητής που έπεσε μαρτυρικά κατά τη διάρκεια του απελευθερωτικού αγώνα του 1821, σε ηλικία 23 χρόνων στη Ναύπακτο.
Γεωλογία
Οι Παξοί και τα γύρω νησιά του συμπλέγματος αποτελούνται από ασβεστολιθικά πετρώματα, τα οποία συχνά σπάνε σε πλάκες. Οι ακτές είναι βραχώδεις και οι παραλίες που έχουν σχηματιστεί είναι μικρές και με βότσαλα. Οι Παξοί είναι νησί με πολλά σπήλαια και θειούχες πηγές.
Βλάστηση
Οι Παξοί χαρακτηρίζονται από τη πυκνή τους βλάστηση και από τους ελαιώνες οι οποίοι ήταν αποτέλεσμα της πολιτικής των Βενετών οι οποίοι ενθάρρυναν την καλλιέργεια της ελιάς για να έχει το νησί οικονομικούς πόρους, και τους μικρούς αμπελώνες. Η χλωρίδα είναι πλούσια και περιλαμβάνει 450 είδη περίπου, με δύο από αυτά να είναι ενδημικά, το Limonium antipaxorum και το Centaurea paxorum.[1]
Πανίδα
Από τα ερπετά των Παξών, έξι είδη προστατεύονται από τη συνθήκη του Βέργου. Στο πρόγραμμα βιοτόπων CORINNE αναφέρονται η σαύρα Agama stellio και το φίδι Elaphe longissima. Βαλκανικό ενδημικό είδος είναι η σαύρα Argyroides nigropunctatu. Στο νησί κατοικούν και δύο πράσινες σαύρες Lacerta trilineata και Lacerta viridis.[1]
Μυθολογία
Σύμφωνα με τη μυθολογία, οι Παξοί δημιουργήθηκαν όταν ο θεός Ποσειδώνας χτύπησε με την τρίαινα του την Κέρκυρα, αποκόπτοντας το νότιο άκρο της και σχηματίζοντας τους Παξούς, για να στεγάσει τον έρωτά του με την Αμφιτρίτη. Έχασε όμως την τρίαινα του, την οποία βρήκαν οι Παξινοί και την έκαναν έμβλημά τους.
Ιστορία Παξών
Ο Όμηρος πρώτος αναφέρει τους Παξούς. Οι κάτοικοι ήταν ηπειρωτικής καταγωγής, ελληνόφωνοι. Πρώτοι έποικοι φαίνεται να ήταν οι Φοίνικες, που είχαν αποικία τους την Κεφαλονιά.
432 π.χ.: Είναι η μεγαλύτερη ναυμαχία που γίνεται μέχρι τότε μεταξύ Ελλήνων ανοιχτά των Παξών (που αναφέρονται ως «νήσοι των Συβότων»). Ο Θουκυδίδης στο Βιβλίο 46-50 εκθέτει τα γεγονότα της ναυμαχίας που έλαβε χώρα την άνοιξη του 432 π.Χ. μεταξύ Κερκυραίων και Κορινθίων. Οι πρώτοι είχαν τους Αθηναίους συμμάχους, ενώ οι δεύτεροι τους Ηλείους, Μεγαρείς, Λευκάδιους και Αμβρακιώτες. H ναυμαχία έγινε στα ανοιχτά των Παξών, που αναφέρονται σαν νήσοι των Συβότων και ήταν η μεγαλύτερη που είχε γίνει ως τότε μεταξύ Ελλήνων. ‘Ελαβαν μέρος 270 τριήρεις. Βυθίστηκαν 70 Κερκυραϊκές και 30 Κορινθιακές.
229π.χ.: Η ναυμαχία των Παξών πραγματοποιείτα όταν ισχυροί στόλοι των Ιλλυριών πειρατών (κατοίκων των Ανατολικών Παραλίων της Αδριατικής) και των Κερκυραίων, συγκρούστηκαν έξω από τους «καλούμενους Παξούς». Νίκησαν οι Ιλλυριοί κατέλαβαν την Κέρκυρα (και τους Παξούς). Η νίκη τους αυτή προκάλεσε την πρώτη άμεση ρωμαική επέμβαση στα ελληνικά πράγματα. Οι Ρωμαίοι νικήσαν ένα χρόνο αργότερα τους Ιλλυριούς και τους υποχρέωσαν σε παραχώρηση εδαφών και καταβολή φόρων.
Δυτική ακτή
31 π.χ.: Στην περιοχή των Παξών κινήθηκαν οι στόλοι Οκταβιανού και Αντωνίου, με σύμμαχο την Κλεοπάτρα, για να καταλήξουν στη ναυμαχία του Ακτίου. Εικάζεται ότι μετά την έκβαση της, οι φυγάδες Αντώνιος και Κλεοπάτρα, λόγω ενάντιου άνεμου, μεθορμίστηκαν στους Παξούς.
960 μ.χ.: Ο επίσκοπος Κρεμόνας Λιουτπράνδος, ιστορικός, πηγαίνει στους Παξούς για να γράψει σε περιβάλλον ησυχίας τον τρίτο τόμο της Ιστορίας του. Κατά το δεύτερο μισό του 13ου αιώνα η Κέρκυρα περιέρχεται στην κυριαρχία των Ανδηγαυών προσαρτώντας και τους Παξούς.
1386: Το νησί κατακτάται από τους Βενετσιάνους. Οι Παξοί μεταβιβάζονται σε ενετούς πρίγκιπες και βαρόνους ως τιμάριο για πολλές δεκαετίες.
1423: Ο βαρόνος Αδάμ Β΄ Σαν Ιππόλυτος ζήτησε άδεια από τη Βενετία να κτίσει φρούριο για να προστατέψει το νησί από τους πειρατές. Κτίστηκαν δυο ένα του Αγίου Νικολάου στο νησάκι απέναντι από το Γάιο και ένα άλλο στη Λάκκα.
1537: Γίνεται μεταξύ των συμμαχικών στολών Ισπανών, Ενετών και Πάπα, μια σπουδαία ναυμαχία εναντίον των Τούρκων, προ των Παξών υπό την ηγεσία του ναύαρχου της Γένοβας Αντρέα Ντόρια. Τα τούρκικα πλοία βυθίστηκαν και η θάλασσα των Παξών γέμισε πτώματα. Ο Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσσα θέλησε να εκδικηθεί την καταστροφή που προκάλεσε ο Ντόρια. Μετά από λεηλασίες και αιχμαλωσίες, ο Μπαρμπαρόσσα αποφάσισε να πολιορκήσει την Κέρκυρα. Σύντομα βρέθηκε σε δύσκολη θέση, έλυσε την πολιορκία και αποσύρθηκαν τα στρατεύματα του αφού είχαν προκαλέσει τεράστιες καταστροφές. Στη συνέχεια ο τούρκικος στόλος, υπό την αρχηγία του Μπαρμπαρόσσα, εμφανίστηκε στους Παξούς και το νησί λεηλατήθηκε από άκρη σε ακρη. Δεν έμεινε λίθος επί λίθου. Η καταστροφή, ολοκληρώθηκε την επόμενη χρόνια, όταν οι Παξοί έγιναν το ορμητήριο του Τοργκούτ. Το νησί ερημωσε.
Πεσόντων 1821-1940
1571: Ο τουρκικός στόλος με ναύαρχο το Λουτσαλή Πασά λεηλάτησε εκ νέου το νησί, σφάζοντας και τους εναπομείναντες κατοίκους και ερημώνοντας τα πάντα. Όσοι Παξινοί γλίτωσαν κατέφυγαν στα Διαπόντια νησιά, όπου και εγκαταστάθηκαν.
1797 : Οι Ενετοί παραδίνουν τα Επτάνησα, μετά από 411 χρόνια Ενετοκρατίας, στους Δημοκρατικούς Γάλλους, που έμειναν ως το 1799, όταν οι Ρώσοι κι οι Τούρκοι κατέλαβαν την Κέρκυρα.
1800: Με το σύνταγμα που έγινε, τα Επτάνησα ανακηρύχθηκαν σε Δημοκρατία με την επικυριαρχία του Σουλτάνου και την παρουσία της Ρωσίας.
1807: Με την συνθήκη του Τιλσίτ, τα Επτάνησα παραχωρήθηκαν στους Αυτοκρατορικούς Γάλλους του Ναπολέοντα. Ο αγγλικός αποκλεισμός έφερε πείνα στο νησί. Έτσι το Μάιο του 1810 οι Παξινοί επαναστάτησαν, κατέλαβαν την εξουσία από τους Γάλλους, σηκώνοντας την Αγγλική σημαία. Οι Γάλλοι επεβλήθησαν ξανά και τιμώρησαν αυστηρά τους επαναστάτες.
1814: Ο αγγλικός στρατός με ταγματάρχη το Θεόδωρο Κολοκοτρώνη αποβιβάστηκε στην περιοχή Πλάνοι της Λάκκας και κατέλαβε χωρίς αντίσταση το Κάστρο του Αη Νικόλα στο Γάιο. 1817:Οι Αγγλοι παραχωρούν Σύνταγμα στα Επτάνησα και αποτέλεσαν το Ενωμένο Κράτος των Ιόνιων Νησιών κάτω από Αγγλική Προστασία, με πρώτο Αγγλο Αρμοστή τον Μαίτλαντ.
¨Εμβλημα νήσου Παξών
1821: Οι Παξινοί, παρόλο που η Προστασία τους το απαγόρευε αυστηρά, έλαβαν μέρος στην ελληνική επανάσταση και πρόσφεραν τις υπηρεσίες τους στον αγώνα της απελευθέρωσης. Στην κορωνίδα των ηρώων βρίσκεται ο Γεώργιος Ανεμογιάννης, μπουρλοτιέρης και πυρπολητής, που πρόσφερε τη ζωή του στον αγώνα, σε ηλικία 23 χρόνων, στη Ναύπακτο.
1864: Η φλόγα της Ένωσης με την Ελλάδα, που χρόνια σιγόκαιγε, φούντωσε και στους Παξούς. Οι Παξινοί Βουλευτές Ιωάννης Βελλιανίτης και
Δημήτριος Μακρής ψήφισαν στην Ιόνιο Βουλή την Ένωση, που έγινε στις 21 Μαΐου 1864.
1912-13: Προσφορά σε ζωές έδωσαν οι Παξοί και στους Βαλκανικούς πολέμους, καθώς και στη Μικρασιατική εκστρατεία και καταστροφή του 1922. Με ανοιχτή αγκαλιά δέχτηκαν όσους η προσφυγιά οδήγησε στη γη τους και τους ενσωμάτωσε στο ντόπιο στοιχείο.
1923: Γίνεται Ιταλική απόβαση στην Κέρκυρα και στους Παξούς για ένα μήνα, σε αντίποινα του Μουσολίνι για τη δολοφονία Ιταλού στρατηγού.
Ιστορική έκδοση για τους Παξούς και τους Αντίπαξους
Σημαντικότατο γραπτό για τους Παξούς είναι το βιβλίο Παξός και Αντίπαξος του Λουδοβίκου Σαλβατόρ, Αρχιδούκα της Αυστρίας ο οποίος πέρασε έξι μήνες στο νησί μεταξύ 1884-1885 και το 1887 εξέδωσε το βιβλίο με 500 περίπου σελίδες και αρκετές εικόνες. Το βιβλίο αυτό είναι μια λεπτομερής εικόνα των Παξών και Αντίπαξων του τέλους του 18ου αιώνα και επανεκδόθηκε στα Ελληνικά το 1905.[2]
Ονομασία
Κατά το Στράβωνα, το όνομά της στους Παξούς έδωσε η Φοινικική λέξη «πακς», που σημαίνει γεωμετρικό «τραπέζιο», δηλαδή νησί με τραπεζοειδές σχήμα, όπως φαίνεται από τη θάλασσα. Ο Μητροπολίτης Παραμυθίας Αθηναγόρας Ελευθερίου αιτιολογεί το όνομα Παξοί από τις πλάκες που έβγαιναν στους Παξούς και γινόταν εξαγωγή. Σύνθεση της λέξης Παξ = πλάκα και αε ή αι = νησί, μας δίνουν το όνομα του νησιού των πλακών. Ο Μουστοξύδης θεωρεί ότι προέρχεται το όνομα των νησιών από το επίθετο πακτός (δωρικός τύπος του πηκτός). Ο θησαυρός της Ελληνικής γλώσσας του Ερρίκου Στεφάνου ετυμολογεί την ονομασία από το αρχαίο ρήμα πηγνύω και μάλιστα από το μέλλοντα «πήξω». Επίσης είναι δυνατό να προήλθε από τη φράση «πακσώσας θύρας» (κεκλεισμένες), γιατί το λιμάνι του Γάιου είναι κλειστό. Ο Γιάννης Δόικας πιστεύει ότι η λέξη –ειρήνη, είναι αυτή που θα ταίριαζε στο ειρηνικό νησί των Παξών. Αλλη εκδοχή υποστηρίζει ότι μερίδα κατοίκων της Σικελικής Παξούντος, από ανάγκη ή φατριαστική καταδρομή, εκπατρίστηκε και εγκαταστάθηκε στους Παξούς, που τους δόθηκε το πάτριο όνομα.
Οικονομική δραστηριότητα
Από τη δεκαετία του 1960, οι κάτοικοι των Παξών ασχολούνται με τον τουρισμό, την αλιεία και την παραγωγή ελαιόλαδου και κρασιού. Το ελαιόλαδο των Παξών είναι πολύ υψηλής ποιότητας και χρησιμοποιείται και στην παραγωγή σαπουνιού και σαμπουάν.
Στο παρελθόν από την αρχή της ενετικής κυριαρχίας φυτεύτηκαν πολλά ελαιόδεντρα στο νησί που έτσι εξελίχθηκε σε ελαιοπαραγωγικό κέντρο. Υπήρχε και εργοστάσιο σαπουνιών στο Λογγό
Μουσείο Παξών
Από το 1996, στον Γάιο υπάρχει το Μουσείο Παξών. Στο μουσείο υπάρχει αριθμός εκθεμάτων από την ιστορία του νησιού, ανάμεσα στα οποία, ψήφισμα της Ιονίου Βουλής του 1864 για την ένωση των Επτανήσων με το Ελληνικό Κράτος, το ιστορικό βιβλίο «Παξός και Αντίπαξος» του Αυστριακού Αρχιδούκα Λουδοβίκου Σαλβατόρ του 1884 – 1885 και αναπαράσταση παραδοσιακού δωματίου των Παξών, με αντικείμενα των αρχών του 20ου αιώνα.
Το μουσείο στεγάζεται σε νεοκλασικό σχολείο του 1905 το οποίο μαζί με άλλα 6 σχολεία στους Παξούς είχαν κληροδοτήθει από τον ευεργέτη Ανδρέα Συγγρό. Ο Ανδρέας Συγγρός (Κωνσταντινούπολη 1830 – Αθήνα 1899), ασχολήθηκε με το εμπόριο και τον τραπεζικό κλάδο, φτάνοντας να δανείζει την Οθωμανική Αυτοκρατορία και την Ελλάδα. Παράλληλα, ασχολήθηκε, λόγω και της φιλίας του με τον Χαρίλαο Τρικούπη και με την πολιτική, εκλεγόμενος πολλάκις βουλευτής.
Ναυτιλία – χαρτογραφία
Λεπτομερείς ναυτιλιακές πληροφορίες για τους Παξούς παρέχει ο Ελληνικός Πλοηγός 1ος τόμος και ιδιαίτερα ο χάρτης ελληνικής έκδοσης: ΧΕΕ-212, που περιλαμβάνει και τις νήσους Οθωνοί, Κέρκυρα και τις έναντι ακτές της Ηπείρου, και ακόμα ειδικότερα ο ΧΕΕ-025 που αποτελεί τον λιμενοδείκτη των όρμων Λάκκα, Λόγγου, Γάιου και Οξιάς.
Αυτά τα δυο μικρά ελληνικά νησιά τα έχουν όλα!
Με αφετηρία και… τέρµα το Ιόνιο και µέσο ένα ιστιοπλοϊκό, ξεκινάµε ένα µοναδικο ταξίδι! Με το χρόνο να σταματάει, ρίχνουµε άγκυρα στα πιο γραφικά λιµάνια, ανακαλύπτουµε παραδεισένιες παραλίες που δεν θα γνωρίζαµε αλλιώς και αφήνουµε χώρο στις βαλίτσες µόνο… για εικόνες ανεκτίµητες!
Σε απόσταση 7 µιλίων νότια της Κέρκυρας, 8 από τις ακτές της Ηπείρου και 12 από την Πάργα, «επιπλέει» µια καταπράσινη κουκκίδα µε γαλαζοπράσινα νερά και εντυπωσιακές σπηλιές, γραφικά ψαροχώρια, ονειρώδεις παραλίες και χαρακτηριστικές επτανησιακές γωνιές: οι Παξοί.
Ένας µικρός τροπικός παράδεισος καταµεσής του Ιονίου, του οποίου κάθε γωνιά µοιάζει λες και ξεπήδησε από πίνακα ζωγραφικής…
Ένα αγκυροβόλι όλων όσοι γνωρίζουν τι σηµαίνει πραγµατική οµορφιά ενός τόπου…!
Στην είσοδο του Γάιου µας καλωσορίζουν τα δυο κατάφυτα νησάκια, της Παναγίας και του Αγίου Νικολάου.
Το δεύτερο, µάλιστα, έτσι όπως είναι τοποθετηµένο, σχηµατίζει ένα εντυπωσιακό φιορδ, ενώ πάνω του υπάρχει το Ενετικό Κάστρο, σε σχέδια του Λεονάρντο ντα Βίντσι!
Το γραφικό αυτό λιµάνι, η ψυχή των Παξών, είναι µια από τις αγαπηµένες επιλογές των σκαφάτων, κυρίως Ιταλών.
Τα παραταγµένα ιστιοπλοϊκά στη µαρίνα δηµιουργούν µια glamorous essence, για την οποία λίγα µέρη µπορούν να υπερηφανεύονται… Παξοί, όµως, δεν είναι µόνο ο Γάιος.
Μόλις 5,5 χλµ. βορειότερα βρίσκεται ο παραλιακός οικισµός του Λογγού, που µε µεγάλη πιστότητα προσεγγίζει τα χαρακτηριστικά ενός κλασικού επτανησιακού χωριού.
Με καθαρά δικό του, «πελαγίσιο» στυλ και φιλόξενους ανθρώπους, είναι µια θαυµάσια επιλογή για όσους ξέρουν να εκτιµούν την ηρεµία και το καλό φαγητό, αφού φηµίζεται για τις εξαιρετικές του ταβέρνες.
Συνεχίζοντας, στο βορειότερο άκρο, 8 χλµ. από τον Γάιο, συναντάµε τη Λάκκα, έναν οικισµό χτισµένο στο βάθος ενός κλειστού κόλπου. Το µικρό πλην ξεχωριστό αυτό χωριουδάκι (εκεί συναντάµε και πολλά σπίτια ξένων) συνιστά αγαπηµένο αγκυροβόλι για ιστιοπλόους.
Σε κοντινή απόσταση από το κέντρο της Λάκκας και ακολουθώντας το µονοπάτι στην αριστερή πλευρά του λιµανιού, διακρίνονται οι όµορφες παραλίες Χαραµί και Κανόνι.
Λατρεµένοι προορισµοί των ιστιοπλόων είναι, επίσης, το Αχάι και το Γαλάζιο, στο δυτικό τµήµα του νησιού.
Ήρθε, όµως, η ώρα να σαλπάρουµε για τον υπέροχο γείτονα των Παξών, τους Αντίπαξους, σε απόσταση µόλις 3 ναυτικών µιλίων από το λιµάνι του Γάιου, ένα νησί που φηµίζεται για τις µαγευτικές παραλίες του, που του έχουν χαρίσει τον χαρακτηρισµό της «ελληνικής Γαλάζιας Λίµνης»!
Οι µόνιµοι κάτοικοι είναι ελάχιστοι, αλλά πολύ φιλόξενοι. Η πραγµατική µαγεία, σαν να έχει ξεπηδήσει από καλοκαιρινό όνειρο, είναι το Βουτούµι, µε την εξωτική οµορφιά, που θεωρείται από τις ωραιότερες παραλίες του κόσµου, µε το πράσινο να αγγίζει σχεδόν το κύµα…
Η δεύτερη πιο γνωστή, η Βρίκα. Στο βάθος ενός πανέµορφου όρµου, χαρακτηρίζεται από τη βλάστηση που φτάνει µέχρι τη θάλασσα και τα λευκά βότσαλα, που, σε συνδυασµό µε τα υπέροχα νερά, δίνουν µια εξαιρετική όψη.
Σε κοντινή απόσταση υπάρχουν µια δυο ταβέρνες µε καλό φαγητό και υπέροχη θέα! Από την άλλη, αν προτιµάµε πιο… µοναχικές βουτιές, ρίχνουµε άγκυρα στο µικρό, βοτσαλωτό Σαρακήνικο, στο νοτιοδυτικό τµήµα, µε τα δέντρα και εκεί να αγκαλιάζουν σχεδόν το νερό…
